Nesjomme

Lieve Ingrid,

Wat fijn dat je het toelaat om je traumatische ervaring te verwerken. En wat een cadeautje dat je hierin steun hebt van je man.
Doordat ik psychiatrisch verzorgende ben geweest (gesloten afdeling) gaan mijn gedachten uit naar je narcistisch getinte broer. Narcisme, zegt men (..) is een niet aangeboren hersenletsel. Ergens, in zijn ontluikende leven is dat ontstaan. Ik begrijp dat hier heel moeilijk mee te leven valt, voor jou, als zijn zus. Hij vindt zichzelf heel belangrijk en dat komt door een ernstig gebrek aan empathie. Het lijkt mij ernstig als je zonder enige emotie moet leven. Ik had het gisteren met een vriend over mijn begeleiding van iemand met borderline. Dat bestond onder andere uit zijn mentor en bewindvoerder zijn. Een persoonlijkheidsstoornis die vooral wordt veroorzaakt door psychologica fantastisca. Het pathologisch liegen. Een verzinsel wordt zó overtuigend gebracht dat men als 'burger' daardoor in zeer moeilijke omstandigheden kan geraken.

Een bevriende advocaat (Wim Anker) zei eens tegen mij; 'Wat jij doet is veel te zwaar, dat moet je niet willen. Het is een negatieve inbreuk op je leven. Er zijn professionals, laten die maar zweten.' Ik begrijp heel goed Ingrid en kan me inleven wat het voor jou en zijn verdere familie moet betekenen. En ik begrijp dat jij je zorgen maakt over het kleine meisje dat in deze ernstige warboel moet opgroeien. Er gaan stemmen op dat deze stoornis weleens erfelijk zou kunnen zijn. Is daar iets van bekend bij jou?

... jij, als 'gewone burger' mag blij zijn als je uitkering voor kerst binnen is. En meestal is dat niet het geval

Wat ik als heel triest heb ervaren in mijn tijd als bewindvoerder is: dat alle deuren voor mij opengingen. Van de belastingdienst, uitkeringsinstanties in Enschede en Hengelo, Leger des Heils, Maatschappelijk Werk en zelfs bij de Karelskamp, een gevangenis in Almelo en één in Doetinchem. 'Wat kan ik voor u doen? Loopt u maar door hoor. Ik ga zo naar huis maar voor u maak ik tijd.' Allemaal mooi, Ingrid, maar jij, als 'gewone burger' mag blij zijn als je uitkering voor kerst binnen is. En meestal is dat niet het geval. Ik heb bewondering voor je. En op een gegeven moment gaat het dekseltje van het potje, waar je nu in zit. Misschien helpt het als ik tegen je zeg: als er stront in dat potje is gegaan en het dekseltje gaat eraf, moet je niet verwachten dat er wat anders uit komt.

Lieve Ingrid, mijn steun en toeverlaat als het gaat om het technische gedeelte van mijn PC is C. Ik ben a- technisch. Ik doe van alles en ik probeer ook van alles maar technisch gezien blijf ik in de kinderschoenen staan. Ik heb het geaccepteerd. Mijn pc-vriendin is geweest en nu is er per ongeluk een aantal mails verloren gegaan waaronder de eerste brief die ik op jouw snelle reactie heb geschreven. Deze mail(s) zijn nergens meer terug te vinden, misschien wel maar C. komt maar een uurtje. Ik wil dus zeggen; als ik iets twee keer schrijf dan weet je waar het door komt. Ik kan het nu in ieder geval, niet meer teruglezen. Sorry daarvoor. Ons overig schrijven is bewaard gebleven, gelukkig.

Mijn druppel, of eigenlijk was de emmer al heel lang overgelopen, was hun zoon

Ik heb je, denk ik geschreven over mijn dochter. Een vrouw die denkt dat zij meer is dan haar moeder. Een vrouw die de concurrentiestrijd met mij wil aangaan. Maar ik ga deze strijd niet aan, met niemand. Zij had altijd commentaar op mij. 'Wat heb je nou weer aan?' 'Je moet andere schoenen kopen' 'Je mag mij niet begroeten, want door jouw lippenstift krijg ik een rare lip.' Enzovoort. Voor het huis waarin zij en haar man nu 23 jaar wonen, kwamen zij in het begin 20.000 gulden tekort. Een overleden vriendin van mij heeft ze dat enorme bedrag geleend zodat ze het konden kopen. Zij en haar man hebben nooit één cent terugbetaald.

Mijn zoon, haar oudere broer moest en moet vaak naar Frankrijk voor zijn werk. De man van mijn dochter vroeg of hij een keer mee mocht. Mijn zoon heeft het met zijn baas besproken en het was goed. Het was voor vier dagen. Het hotel werd betaald door de baas. Beide mannen blij. Mijn zoon gaat zijn schoonzoon ophalen om zeven uur. Mijn dochter wist niet dat haar broer beneden zat. Zij schreeuwde van boven; 'Heb je mijn lunch al klaar! Gistermorgen liep je ook te lanterfanten!' Maar haar man liep van beneden naar boven en van boven naar beneden. Mijn zoon vroeg; 'Wat ben je aan het doen?' 'Ik ben de was aan het doen. Ik moet het op de hand doen want de wasmachine is kapot. Er is geen geld voor een nieuwe.' 'Hoelang is hij al kapot?' 'Een week of zes.' Mijn zoon zei; 'Ik ben zo terug!' Een week later werd er een wasmachine bezorgd, die had mijn zoon voor mijn schoonzoon gekocht. Hij vond het verschrikkelijk dat al het beddengoed en kleding op de hand moest worden gewassen.

Drie weken later is mijn zoon na zijn werk naar mijn schoonzoon gegaan voor een bakkie. Die twee konden goed met elkaar overweg. En mijn dochter komt thuis. Twee volle tassen met kleding van H&M en twee paar laarzen. Mijn zoon vroeg waar zij dat van gekocht had? 'Gaat jou niks aan!' Mijn zoon zei later tegen mij dat hij nog net niet moest overgeven. Hij had al een slechte relatie met zijn zus. Haar gedrag naar mij, zijn moeder toe en haar kopen, kopen, kopen. Of mijn schoonzoon geen ruggengraat heeft, vroegen wij ons af. Zeker wel, maar hij is zo sterk, als er kortsluiting bij hem ontstaat, slaat hij haar het ziekenhuis in of nog erger. Dus hij houdt zich rustig. En zijn vader komt van Java en deze mensen reageren anders dan wij, Nederlanders doen.

Mijn druppel, of eigenlijk was de emmer al heel lang overgelopen, was hun zoon. Ze hebben twee kinderen, een dochter en zoon. Met mijn kleindochter ging ik in het voorjaar voor vier dagen naar Bergen, Noord-Holland en met mijn kleinzoon in de herfstvakantie. Daar heb ik ook Wim Anker leren kennen.

Als hij en ik nu eens voor één dag met het vliegtuig op en neer gaan naar Brussel of Berlijn of Parijs dan blijven we op het vliegveld en gaan we leuke dingen kopen, nemen we koffie met gebak en dan gaan we in de avond weer terug

Iedere keer als mijn kleinzoon en ik bij de Schipholtunnel reden ging hij vliegtuigen tellen. Op een keer vloog er een boeiing zó laag dat wij hem bijna konden aanraken. Zo leek het. 'Wat gaaf he oma!' Hij was zeven jaar toen wij voor de eerste keer gingen en veertien voor de laatste keer. En al die jaren keek hij vol verwachting naar de lucht of hij al een vliegtuig zag. Toen kreeg ik een prachtig idee! Als hij en ik nu eens voor één dag met het vliegtuig op en neer gaan naar Brussel of Berlijn of Parijs dan blijven we op het vliegveld en gaan we leuke dingen kopen, nemen we koffie met gebak en dan gaan we in de avond weer terug. Dan weet hij wat vliegen is. Wat het betekent om op te stijgen en te landen.

Er was geen vliegmaatschappij die dit aanbiedt, alleen de KLM. Voor één dag op en neer naar Berlijn kostte 775 euro voor twee personen. Poeh! Ik vertel het aan vriend Frans, hij is jaren geleden tijdens een vakantie naar Portugal zo verliefd geworden op het land dat hij er is gaan wonen. Ik vloog twee keer per jaar naar Porto waar Frans mij op stond te wachten. Hij woonde in St. Combe Dao in het midden van Portugal. Frans heeft ondertussen vleugels gekregen en verblijft in andere oorden. Hij zei; 'Dan kom jij toch met je kleinzoon. Gezellig en kan hij vliegen. Als je volgende week zondag komt en die zondag daarop weer terug vliegt, ga ik met jullie mee, want ik moet naar de tandarts in Almelo op dinsdag. Ik slaap wel bij jou in de logeerkamer. Hebben we een paar leuke dagen. Gaan we ook samen naar Almelo en daarna koffie met gebak.' Lieve Ingrid, dit was voor mij zo'n fijne dag om mijn vriendschap met deze lieve man te vieren dat ik direct naar mijn dochter ben gegaan. Ze was niet thuis. Ze was in het Twente Stadion. Haar man was zo blij! 'Wat leuk, dan gaat hij eindelijk vliegen.' Voordat ik het mijn kleinzoon ging vertellen, ben ik eerst naar de kamer van zijn oudere zus gegaan en heb het met haar besproken. 'Ja natuurlijk oma, leuk. Ik kom net uit Italië, ik heb gevlogen.' Ik ben toen naar mijn kleinzoon gegaan die ook op zijn kamer was en hij was me toch blij .'Ga ik echt vliegen? En helemaal naar Portugal. Wat lief van Frans. Dank je wel, oma.'

Ik was nèt thuis toen mijn mobiel afging. Het was mijn schoonzoon. 'Laat maar, zijn moeder wil het niet hebben.' Wat zeg je? 'Zij wil zelf volgend jaar als eerste met hem vliegen' zegt ze. 'Ze wil niet hebben dat jij dat doet.' Er knapte iets in mijn hoofd. Nu was ik helemaal klaar met mijn dochter. Ik ben later naar haar toe gegaan en zei; 'Jij mag wel heel erg hard gaan sparen wil jij met je zoon gaan vliegen. Je denkt toch niet dat er maar iemand in de familie is die denkt dat jij met je zoon gaat vliegen.' De ouders, zus en zwager van mijn schoonzoon bemoeiden zich ermee. De moeder zei; 'Wat ben jij voor een moeder dat je zoon niet met zijn oma naar Frans in Portugal mag vliegen? En jij denkt zeker dat het niet gebeurt. Dan heb je het mis, want Ineke gaat met hem naar Frans. En daarmee moet je het doen.' Toen gaf ze schoorvoetend toe. Maar bij mij was het einde verhaal met mijn dochter. Dat heb ik haar te kennen gegeven. Dat ik haar niet meer wil zien. Het is een kwestie van vertrouwen en als jij mij niet vertrouwt moet je opsodemieteren. Ik denk eerder dat het een ziekelijke jaloezie is, maar dat heb ik haar niet gezegd.

'Mooi he, oma. Gaaf!'

Tijdens de landing bij Porto maakte het vliegtuig een rare manoeuvre en ging bijna aan de grond, scheef hangen. Alle mensen: ooooohhhhhh! En wat zei mijn kleinzooon? 'Mooi he, oma. Gaaf!' Toen we thuis waren zei hij; 'Ik blijf naar je toekomen hoor oma, wij hebben zulke leuke dingen samen gedaan. Ik kan ook niet goed opschieten met mijn moeder. Alles moet voor haar zijn. Dag oma, tot later.'

Dat is zeven jaar geleden en hij komt bij mij, stiekem, anders gaat zijn moeder moeilijk doen en hem dingen verwijten. Mijn kleindochter woont sinds een paar jaar op zichzelf. Ze komt alleen bij haar moeder als ze geld nodig heeft. Ze komt vaak bij haar moeder. Mijn kleindochter is een afspiegeling van haar moeder. Eerst ik en dan nog een keer ik en dan… Ik zie haar niet. Ze komt niet bij mij. Ook goed. Maar als ik haar drie keer heb gefeliciteerd met haar verjaardag en ze reageert niet. Laat maar. Eens heeft zij haar oma nodig en dan moet ik diep nadenken of ik dat wel wil. Is mijn dochter ook narcistisch? Om dit alles kan ik met je meevoelen, Ingrid. Ik heb mij laten kwetsen, ik ben als oud vuil behandeld. Het heeft lang geduurd voordat ik deze stap kon zetten maar het is wel mijn kind. Ik heb tijden gedacht wat ik fout heb gedaan? Zij is niet achtergesteld bij haar broer, zij is opgevoed zoals ik dacht, goed op te voeden. Zit het in de familie? Nee. Ik ben er overheen. Mijn zoon ziet zijn zus ook niet. Hij is gekwetst door zijn zus die onbetrouwbaar blijkt te zijn.

Lieve Ingrid, het oponthoud. Ik kon je niet schrijven. Op maandag 27 september ben ik met vriendin C. vier dagen naar Egmond aan Zee geweest. Ik wilde haar de abdij in Egmond binnen laten zien. Niet de abdij zelf maar er is een winkel bij en zij winkelt graag. Misschien dat zij nog iets leuks religieus zag voor haar huis. Dus op woensdag naar de abdijwinkel. Ik parkeer mijn auto dichtbij, C. stapt uit en wordt ineens niet goed. Hevige hoofdpijn en misselijk. Zij heeft aan mijn arm gelopen en in de winkel vijftien minuten op een stoel gezeten. Toen ging het wel weer. Zij heeft iets moois gekocht. Ik ook.

Een week later: C. gaat op de donderdagavond bridgen. De volgende dag, vrijdag belt een van haar zoons altijd om af te spreken voor de zaterdag. Dan komt hij bij haar voor een weekend vanuit Amsterdam. Zij heeft haar oudste zoon met vrouw en kinderen in Londen wonen en het jongste kind, een meisje ook in Amsterdam. Dus de zoon die vrijdagmiddag belde is de middelste en de liefste. De eerste keer dat hij belde was om half twee in de middag. Ieder uur daarna belde hij tot en met negen uur in de avond. Hij is als de sodemieter op de trein gestapt en was rond middernacht in de straat van zijn moeder. Sleutel en de deur openen. Hij vond zijn moeder op de grond tussen de keuken en de woonkamer. Haar tanden waren al zwart en zij had een dodenmasker. 112 gebeld die een kwartier later ter plekke waren. Ziekenhuis Almelo, zoon mee. Hersenscan gemaakt, geen TIA of CVA maar haar hart. En een gebroken heup. Als de zoon twee uur later was gekomen of het had gelaten dan had zij vleugeltjes gekregen.

Zij heeft een week in het ziekenhuis gelegen en revalideert nu hier in Hengelo. Op het kantje! Hetzelfde euvel als toen in Egmond maar nu ernstiger. Zij heeft 30 uur op de grond gelegen. Het leven van C. is tot nu toe een leven geweest van een beekje dat kabbelt tussen het riet door. Een man met een goede baan bij grote bedrijven. Zij hoefde maar te vragen en het was goed. Haar man is drie jaar geleden op mijn verjaardag overleden. Wij hebben samen een urn uitgezocht en verder is alles netjes verlopen. C. praat niet. Zij was in rouw maar praat niet over haar verdriet. Waarom zou ze ook. Marchanderen is een goede uitkomst. Dus zij loopt ook niet. De therapeut zegt dat zij allang klaar is om te lopen, maar waarom zou ze? Ik ga twee keer per week naar haar toe. Op de dinsdag en vrijdagmiddag. Eind december mag ze naar huis, maar dan moet ze wel gaan lopen.

Als je haar wilt leren kennen moet je verdomd goed opletten op wat ze niet zegt

Het leven haalt je altijd in. Het leven laat zich niet dwingen. Je komt voor jezelf te staan, hoe oud je ook bent. Onze levens verschillen. Waarin ik heb moeten strijden voor mijn bestaan heeft zij… Wij zijn zo verschrikkelijk anders in ons denken en doen en dat maakt dat wij elkaar liefhebben. Als je haar wilt leren kennen moet je verdomd goed opletten op wat ze niet zegt. Ik ben niet iemand die weg loopt voor de confrontatie. Meestal weet ik zo langzamerhand wat ze zegt maar niet uitspreekt. Af en toe ga ik die confrontatie aan maar vooral om haar te bevrijden van haar opgekropte gevoelens. Wij, in haar omgeving vragen ons af of zij ooit bereid is om weer te gaan lopen. Vanaf de dood van haar man heeft zij het zelf moeten doen en dat valt haar zwaar. Een schat van een vrouw. Een vrouw die zich wat laat leren want 'Jij weet zoveel Ineke.' Ja Ingrid, door schade en schande heb ik mijzelf heel wat moeten aan- en afleren met een papa met PTSS. Ik ben hem dankbaar, nu. Dit was het oponthoud lieve Ingrid. Ik moest er voor haar zijn.

Over papa's. Als eerste wil ik tegen je zeggen dat wij samen nesjomme hebben. De verbondenheid door gebeurtenissen in ons leven die ons alter ego verborgen heeft gehouden tot het moment dat daar de tijd was dat wij elkaar in schrift mogen ontmoeten. De tijd dat wij onze verbondenheid met elkaar mogen delen. De pijn mogen voelen, het cadeau dat op je wacht als je de pijn voorbij bent. Een cadeau dat je leven voorgoed verandert. Je weet wie je bent, je weet waartoe je in staat bent. Calvijn en Luther hadden dezelfde verbondenheid. Hun levens liepen parallel maar zij hebben elkaar nooit ontmoet al wisten zij van elkaars bestaan. Zij hebben zo de mystiek levend gehouden.

Mag ik mij voorstellen mooie dame, mijn naam is Theo

Wat een indringend verhaal van je vader. Hij, die je het leven heeft gegeven. Ik heb gehuild doordat jij zo sterk bent om het met mij te delen. Je hebt hem 24 jaar niet gezien en toen was hij er! Jij, als zijn dochter mocht bij zijn overlijden zijn. Is dit nu wat ze een wonder noemen. Jouw wonder zou ook mijn wonder kunnen zijn. En ik huil. Ik was net veertien jaar en kreeg tien gulden in de week. Daar kon ik van naar de kapper en kleding kopen. Ik kon en kan heel goed met geld omgaan, maar ik wilde wel vijf gulden meer. Dan kon ik ook bloemen kopen voor mama en haar af en toe een cadeautje geven. Mijn Harlingse mama zei tegen mij; 'Als je meer geld wilt hebben, ga je maar bij een mevrouw huishouden doen. En dan weet je ook wat werken inhoudt.'

Ik had werk gevonden bij een mevrouw die rechter was bij de rechtbank aan de Keizersgracht. Op dinsdag, mijn eerste dinsdag, legde zij geld op de schouw, want de slagersjongen kwam in de middag vlees brengen. De bel! Ik doe open en wij stonden samen aan de grond genageld. Na een tijdje pakte hij mijn hand en zei; mag ik mij voorstellen mooie dame, mijn naam is Theo. Zijn blanke huid veranderde in een soort van rozerood en daarna in donkerrood. En weg was hij! Ik was van de kaart, ik voelde wat ik nog nooit gevoeld had. Ik heb mijzelf tot de orde geroepen want engelen bestaan niet, want hij had helemaal geen vleugels. Toen ik om vier uur klaar was met werk stond hij mij op te wachten. Had hij dan toch stiekem vleugels maar heeft hij ze opgevouwen? Wij waren verliefd. Niet zomaar, wij hadden het gevoel dat wij elkaar eerder ontmoet hadden. Onze geesten waren met elkaar verbonden en wij mochten elkaar (weer) ontmoeten.

Het is ons moeilijk gemaakt, zeer moeilijk en triest. Toen ik de eerste keer werd voorgesteld aan zijn vader in Monnickendam was het eerste dat hij vroeg; ben je katholiek? Mijn zoon is katholiek opgevoed en ik duld geen ander geloof in mijn familie. Nou, zeg op! Ik vertelde hem dat mijn moeder protestant was, een moeder uit Friesland. Ik vertelde hem dat mijn vader een Joodse moeder had en haar man, mijn opa katholiek was. Ik vertelde hem dat mama en ik van elkaar hielden als moeder en dochter en dat ik mij daardoor meer protestants voelde dan katholiek of Joods. Mijn vader met zijn PTSS en de vader van Theo hebben het ons zo moeilijk gemaakt, hebben ons zo vernederd en gekwetst dat onze liefde wel voor eeuwig zou zegevieren, maar dat wij afscheid van elkaar moesten nemen. Theo en ik in rouw plus mama die achter onze liefde stond. Maar vrouwen hadden geen stem, toen. Ik vluchtte uit huis door te trouwen. Het enige positieve en gelukmakende gevoel dat ik toen had, waren mijn kinderen.

Een dierbare, nu overleden vriend van mij in Amsterdam was naast zijn werk als Inspecteur Ziektewet, KNVB scheidsrechter. Ik was die vrijdag bij hem in 1996. Hij moest die volgende dag een belangrijke voetbalwedstrijd fluiten, of ik meeging? Ik had een afspraak met de buurvrouw van hem. Wij zouden naar de Bijenkorf om te winkelen en koffie met gebak te nemen natuurlijk. Peter, mijn lieve vriend, een homo, kwam om half vijf thuis. Hij zei; ik ga vanavond naar de buren, een pilsje halen en jij blijft hier want je krijgt bezoek. Wie dan? Geen antwoord. Dat was Peter, niet doorvragen. Mag ik wel vragen hoe laat? Ja dat mag, poppedein. Om acht uur. Het was zeven uur, half acht, Peter was al weg. Na een uur keek ik op de klok en was het vijf over half acht. De tijd kroop. Ik dacht aan Einstein en zijn relativiteitstheorie. Eindelijk, na eeuwen was het acht uur en ging de bel. Ik doe de buitendeur open en daar stond Theo.

21 jaar getrouwd maar volkomen vreemden van elkaar

Later vroeg ik of Peter en Theo elkaar kenden? Nee, totaal niet maar er was een inspecteur voetbal en daar kwam Peter mee aan de praat. Hij vertelde dat zijn vriendin niet mee kon komen en het ene woord haalde het ander uit. Theo had gezegd; maar dat is mijn poppenjurk die bij jou is. Dat was zijn koosnaam voor mij. Na dertig jaar waren Theo en ik weer bij elkaar. Ik gescheiden en in Hengelo, hij in een zeer slecht huwelijk. Ik kwam bij hem thuis in Monnickendam. Zijn vrouw vroeg niets. Zij was goed voor mij. Ik was er de weekenden en zij kookte voor mij. Ik zag, als zij langs elkaar heen liepen dat er nog net geen kortsluiting ontstond. 21 jaar getrouwd maar volkomen vreemden van elkaar. Theo was ziek. Zwaar diabeet, hartprobleem en spataderen als trossen hangend aan zijn benen van het lange staan, het vele werk. Het Wapen van Monnickendam was van hem, een bierhuis aan de Raadhuisstraat en hij runde een discotheek aan de Korte Leidsedwarsstraat. Impotent was hij ook. Het geeft niet lieve schat, wij zijn niet van het lichaam, wij zijn van de geest. Theo huilde en ik huilde met hem mee. Door de week belden wij. Theo belde na middernacht. De zaken waren gesloten en in de discotheek nam zijn 'eerste man' de honneurs waar.

Het is vier maanden later, 19 november. Ik leg de telefoon neer want Theo is van mening dat ik mijn slaap nodig heb. Wij hebben het in dit gesprek gehad over zijn voornemen om zijn vrouw te vertellen dat hij wil scheiden. Dat wilde zij al heel lang maar doordat zij in gemeenschap van goederen getrouwd waren, wilde zij alles hebben. Vooral de opbrengst uit de zaken. Theo vond dat op zijn zachts gezegd onprettig, maar nu was hij over de streep. Als ik het weekend zou komen zou hij het haar zeggen. Ik gaf hem kracht om dit te doen, zei hij. Ik word dezelfde nacht wakker van de telefoon. Het is half drie. Oh, Theo! Ik neem de telefoon op en zeg; Dag lieverd, ben je wat vergeten te zeggen? Het is ijzig stil aan de andere kant. 'Dag mevrouw, u spreekt met ziekenhuis Purmerend. Uw Theo is net binnengekomen. Het gaat slecht en hij heeft om u gevraagd. Kunt u zo snel als mogelijk komen?'

'Poppenjurk, ik val, hou me vast, ik val'

Mijn gevoel verlaat mij en ik handel. Ik bel mijn lieve zoon uit zijn bed, vertel wat er aan de hand is. Binnen een kwartier zitten wij in de auto. Bij Amersfoort worden we aangehouden door politie. Of wij willen vliegen want dan zitten we toch in het verkeerde voertuig. Mijn zoon zet de auto aan de kant en stapt uit. Ik zie hem met gebaren vertellen wat er aan de hand is. De politieman haalt een apparaat uit zijn binnenzak en ik zie dat hij in het apparaat praat. Nog geen twee minuten later voegt een motoragent zich bij hem. Wij krijgen een escorte naar Purmerend. We vliegen weer. Bij aankomst vlieg ik uit de auto en ren naar het ziekenhuis. Mijn zoon bedankt de agenten hartelijk voor hun bewezen diensten. Zoeken, waar moet ik zijn? Een verpleegkundige loopt op mij af en vraagt of ik 'poppenjurk' ben. Loopt u maar mee. Mijn zoon komt ook binnen. Gangen door, trappen op. Nog een lange gang en dan een deur die zij voor mij open doet. Daar ligt hij, wit als het laken. We hebben met elkaar gepraat, Theo stamelde, ik praatte. Ik sla mijn armen om hem heen. Opeens gaat hij rechtop zitten. 'Poppenjurk, ik val, hou me vast, ik val', en hij sterft in mijn armen. Op de klok is het half zes. De tijd dat ik geboren ben. Vrijdag 5 juli om half zes.

De deur gaat open en een dokter stapt binnen. Kijkt naar Theo, voelt en condoleert mij met dit grote verlies. Zie ik nu een krinkeltje boven het levenloze lichaam van Theo? Is het zijn moeder die hem komt halen en hem meeneemt naar groene, vredige oorden zonder pijn, zonder verdriet. Het is zes uur als ik voorgoed afscheid neem van mijn liefde door de eeuwen heen. Je bent nog net zo mooi als toen, heeft hij gezegd. Mijn liefde voor jou is nog net zo als toen, heeft hij ook gezegd. Ik doe de deur achter mij dicht. Het wordt donker om mij heen. Ik ben flauwgevallen. Als ik weer bijkom wil ik naar Theo. De deur open en een leeg bed. Ik schreeuw alles bij elkaar. Waar is hij? Het wordt mij rustig uitgelegd. Twee keer per jaar, twintig jaar lang reed ik naar Monnickendam om zijn graf te verzorgen. Er was weer niemand geweest. De reden dat ik Theo weer mocht tegenkomen was een teken dat ik bij zijn sterven aanwezig mocht zijn. Jij zag jouw vader na vierentwintig jaar weer terug. Was dat een reden dat jij bij zijn zijn sterven mocht zijn. Zijn wij gelukskinderen? Is het onze Pyrrusoverwinning? Wij mochten bij een sterven zijn en tegelijkertijd kregen wij een groot verlies te verwerken. Wij hebben iemand verloren en mogen wij daarom deze strijd aangaan om onszelf te vinden?

Lieve Ingrid, mijn mail geeft een pinkeltje. Een teken dat het vol is. Ik kijk uit naar je brief, als je tijd hebt om te schrijven. Later zal ik je vragen over je politieke ambitie. Pas goed op jezelf.

Liefs, Ineke

Bewustwording is het sleutelwoord

Zo, Sanne daar ben ik weer, vers onder de douche vandaan. Ruik je het?
Gekkigheid… Ik was net, terwijl ik wachtte tot de douche beschikbaar was, al begonnen op de pc met de bedoeling na het douchen verder te gaan op m’n iPad, maar de indeling was zo gek dat ik de hele boel maar gewist heb.

Ik hoop dat mensen niet te lang wachten met naar elkaar te gaan luisteren

Over de toekomst dan: ik had het er vandaag even met m’n zussie over, over klimaat, bio-industrie en zo en vlees eten, en wij waren het er eigenlijk over eens dat er wel beweging in zit. Je hebt natuurlijk de starre ontkenners en de fanatieke vernieuwers, maar er zit een grote groep tussen die er wel degelijk over nadenkt. Ik vind wel dat dat hoop geeft voor de toekomst, al realiseer ik me terdege dat er meer nodig is dan 'erover nadenken'. Maar het is een begin. Hopelijk een goed begin dat tot mooie initiatieven leidt. Ik hoop dat mensen niet te lang wachten met naar elkaar te gaan luisteren. Want wat jij schreef over melkconsumptie klinkt zo logisch! Probeer er op die manier uit te komen in plaats van melkdrinkers 'aan het kruis te nagelen'.

Gisteren waren we bij de reumatoloog voor mijn man en die dokter vroeg dus aan hem of hij wel genoeg melk drink, voor de kalk. Ik bedoel maar. En het was echt geen oude knar, die arts. Ik gebruik met alle liefde amandelmelk voor mijn overnight oats, maar het gros van mijn generatie is echt grootgegroeid met de schijf van vijf. Dus: stapje voor stapje, niet te snel, maar zeker niet te langzaam! Bewustwording is het sleutelwoord.

....zolang iets binnen iemands comfortzone valt, vinden mensen alles best, maar oh wee als het moeite kost of als ze er iets voor moeten doen of juist laten, dan is Leiden in last

Dat vliegen, tja. Mijn man heeft – in wisselende bewoordingen – als opmerking bij een heleboel vraagstukken: zolang iets binnen iemands comfortzone valt, vinden mensen alles best, maar o wee als het moeite kost of als ze er iets voor moeten doen of juist laten, dan is Leiden in last. Ik kan die uitspraak soms niet meer horen, maar het klopt wel. Ik denk bijvoorbeeld ook dat vliegreizen beperkt moeten worden – tot ik naar mijn kind in Amerika wil, dan stap ik zonder enige schroom (nou ja, ik heb wel bedenkingen, maar die hebben niks te maken met het milieu) in een vliegtuig en als ze me morgen een ticket aanbieden, ga ik weer. Ja, zegt 'men' dan, maar dat ligt anders. Dat kan wel zo zijn, maar dat is natuurlijk typisch zo’n geval dat het in mijn straatje past.

Ik hoop echt dat er iets gebeurt en dan voor het te laat is. En, zoals ik al eerder schreef, voornamelijk voor de mensen die na ons komen, want voor mij zal de toekomst geen decennia meer duren, vrees ik. Pfft, ik krijg het er benauwd van, alleen al van het opschrijven van die vorige zin!

De opmerking die je maakte over de verhouding tussen werkgevers en werknemers…. Ik ben het helemaal met je eens. Mijn man, daar duikt hij alweer op 😂, heeft zijn hele leven gewerkt voor hetzelfde bedrijf. Het bestaat dus nog wel. Al geloof ik dat zijn loyaliteit groter was dan die van zijn werkgever(s). Ik geloof wel dat ze er daar van overtuigd waren dat je met elkaar het bedrijf bent!

Ik kon me er zo over opwinden dat ze neerkeken op mensen die een lagere functie hadden

Waar ik werkte daarentegen… Ik kon me er zo over opwinden dat ze neerkeken op mensen die een lagere functie hadden. Ik kon ze er niet van overtuigen dat ze iedereen nodig hadden om een succesvol bedrijf te zijn. Mens, wat een frustratie! De hoogmoed van sommige mensen. In dit geval dus hele rechtschapen mannen, als je begrijpt wat ik bedoel. Discriminatie met de Bijbel in de hand.

Ik stop ermee, dit is niet goed voor een gepensioneerde ouwe taart. Grijns, ik kreeg van dochter Kim voor mijn 70ste verjaardag een pot met bakmix en op het etiket stond 'ouwe taart'. Ik heb hem gisteren gebakken en hij is heerlijk!

Dag!

Meinmein

Ik verheug me op onze 'correspondentie'

Hoi Sanne!

Nu ik even een 'tussenminuutje' heb, kan ik mooi een paar regels voor jou op 'papier' zetten.

......dit huis staat in het teken van koffers pakken: maandag hopen we voor drie weken naar Amerika te vertrekken

Na mijn wat mindere ervaring met de vorige schrijver waaraan ik gekoppeld was (zij zou 'moeten' beginnen, dat gebeurde niet, toen heb ik het voortouw genomen en vervolgens kreeg ik geen antwoord), wil ik nu niet degene zijn die roet in het eten gooit. En dat had zomaar kunnen gebeuren, want dit huis staat in het teken van koffers pakken: maandag hopen we voor drie weken naar Amerika te vertrekken.
Maar nu is m'n tijd op, dus later verder.

Dit is later. (En dat doet me denken aan het nummer van Stef Bos, Is dit nu later! Hahaha, hoe bedoel je, gedachtensprongen.)
Over onze koffers en onze reis, die hopelijk doorgaat. Ik had al gemeld dat ik moeder ben en oma. We hebben zes kinderen, drie van onszelf (twee zonen en een dochter) en drie aangetrouwde. We hebben ook drie kleinkinderen. Onze dochter, die met haar man op twee keer languit vallen hier vandaan woont, heeft twee kinderen. Onze jongste zoon, en nu kom ik eindelijk to the point, woont met zijn vrouw in Sunnyvale, een plaats ten zuiden van San Francisco. Zij zijn op 6 mei 2021 vader en moeder geworden van Avir Paul (Indiase naam + Nederlandse naam), roepnaam Avi, en die hopen wij dus volgende week voor het eerst te ontmoeten.

Onze vlucht is al een aantal keren uitgesteld, maar nu lijkt het dan toch te gaan gebeuren

Onze vlucht is al een aantal keren uitgesteld, maar nu lijkt het dan toch te gaan gebeuren. Morgen moeten we nog 'testen voor reizen' en dan maandag de lucht in. Tenzij we positief testen op corona natuurlijk, maar daar wil ik niet eens aan denken. Ik ben zelfs uit voorzorg vandaag niet met m’n zussie op stap gegaan. Zij wilde samen lunchen, maar terwijl we iets af zaten te spreken bedacht ik ineens dat dat misschien niet slim was. Ik wilde zeker weten dat ik geen onnodige risico's zou nemen.

Nou, omdat ik het lekker druk hoop te hebben daar, schrijf ik nu alvast een korte e-mail, dan is de eerste stap tenminste gezet. Ik kan vanuit daar natuurlijk ook gewoon mailen, maar of het er ook van komt is een ander verhaal.
Ik stuur deze dan ook nu vast naar je toe, al stelt het nog niet veel voor.

Ik verheug me op onze 'correspondentie'.

Tot de volgende ronde!

Meinmein

Ik heb inmiddels zo'n verrassend leuk beeld van jou!

Hey ouwe taart ;-),

In je onesie en met je hipster overnight oats in amandelmelk. Ik heb inmiddels zo'n verrassend leuk beeld van jou!

Ik kan je helemaal volgen wat betreft die dubbele moraal ten aanzien van het vliegen. Die heeft iedereen die zegt dat ze milieubewust willen leven. Ik gooi er nog een gezegde in (vindt je man vast leuk); gelegenheid maakt de dief.

Kijk, zolang het bijzonder makkelijk en goedkoop wordt gemaakt om te vliegen, heeft iedereen wel een goede reden om in dat vliegtuig te stappen. En niemand zou je jouw contact; je bezoek aan je kind en kleinkind willen ontzeggen. Dat zou te wreed zijn. Maar hoe is jouw kind eigenlijk aan die andere kant van de wereld terecht gekomen? Omdat het kon! En hij is daar gaan settelen, waarschijnlijk, omdat hij ervan uitgaat dat zijn familie te allen tijde het vliegtuig kan pakken en jullie elkaar kunnen blijven zien. Zodra we die gelegenheid weg zouden nemen, zouden mensen ook andere keuzes gaan maken. Dat corrigeert zich vanzelf.

....nu de term 'derde wereldoorlog' is gevallen lopen we het risico dat we totaal afgeleid zullen raken

Nu kunnen en moeten we ons heel erg zorgen maken over het klimaat, maar nu de term 'derde wereldoorlog' is gevallen lopen we het risico dat we totaal afgeleid zullen raken. Ik kan het niet geloven, dat er zo gemakkelijk dat soort dreigingen worden geuit. Ze zullen ons toch niet in de ellende storten? Ze zeggen altijd dat we de leiders krijgen die we verdienen, maar ik ben van mening dat we onze leiders juist kiezen om verstandigere beslissingen te nemen dan wij zelf kunnen. We ondersteunen die beslissers met een enorme batterij van ambtenaren en kennis, we zorgen dat ze middelen hebben om die goede beslissingen ook uit te voeren, in de verwachting dat ze de juiste dingen voor ons doen. En dat is in de allereerste plaats: de vrede bewaren! Dat is een plicht die ze tegenover het volk hebben.

Gelukkig gaat dat voor ons in West-Europa al ruim 70 jaar goed, maar nog op zoveel plaatsen niet. Hoe kan dat toch? We hebben zoveel religies, over de hele wereld verspreid, met stevige aanhang, die ons allemaal in de kern aansporen om vergevingsgezind, vredelievend, empathisch etc. in het leven te staan... hoe kan het dan dat nog veel te vaak de vlam in de pan slaat?

Zoals wij naar vluchtelingen kijken vind ik zó weinig empathisch

Het is een van mijn grootste angsten, dat ik nog eens een oorlog ga meemaken. Dat ik zelf moet vluchten, onderduiken, honger en kou zal leiden. Denk je dat eens in! Je hoeft maar één keer je verkeerde leider te kiezen en je bent de sjaak. Dan sta je zomaar voor de beslissing om alles achter te laten en te smeken om een nieuw plekje op aarde waar het wel vrede is. Daar ben je zomaar tien jaar van je leven mee kwijt. Want ze geven je dat stukje niet zomaar, daar moet je voor lijden. Voor niets gaat de zon op, toch? Zoals wij naar vluchtelingen kijken vind ik zó weinig empathisch.

En ook hier is die dubbele moraal aantoonbaar. We delen onze welvaart niet met andere landen, laten daar ellende ontstaan, en zijn dan verbaasd dat er vluchtelingenstromen op gang komen die om een plekje komen vragen. En dan voelen we ons wel verplicht om iets te bieden, maar 't gaat niet echt van harte. Nou ja. Het is natuurlijk vele malen complexer dan dat, ik sla het allemaal wel heel erg plat, maar soms moet je iets ook gewoon terugbrengen tot de kern: Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook de ander niet. Of positiever geformuleerd: Behandel anderen zoals je door hen behandeld wil worden.

Nou, genoeg wereldpolitiek. De poes (eigenlijk kat) komt gezellig even door mijn beeld heen lopen, eist zijn aandacht op, het is het knuffeluurtje. Alsof hij aanvoelt dat deze overpeinzingen te somber zijn, komt-ie me afleiden en brengt-ie me weer naar het hier en nu. Heb jij eigenlijk huisdieren? Ik vermoed dat jij een hond hebt.

Ik zal onze mails opsturen. En wellicht zie ik je bij de workshop! Dat zou grappig zijn... zo na het uitwisselen van al die woorden.

Groetjes,
Sanne

Nederlanders zijn niet meer welkom

Hoi Joost,

Echt leuk om te blijven schrijven. Ik las op Schrijven Naar de Toekomst een tekst van een deelnemer die wel drie keer per dag de brievenbus leegt. Grappig, ik vind het inderdaad ook super leuk om post te krijgen.

Hoe is het met je nieuwe album? Wat ontzettend gaaf dat het met crowdfunding gelukt is, petje af, zeker in deze tijd. Naast het geld, kan ik me voorstellen dat de steun op zich al hartverwarmend is. Als je het album al kunt delen, heel graag!! Een online release party klinkt super, zet je er maar overheen ;-). Ik hoorde dat je zelfs al borrelpakketten kunt laten bezorgen bij de feestgangers :-).

Ik hoop dat het goed gaat met jou, je vriendin en je familie. Gisteren sprak ik voor het eerst sinds de reis weer een vriendin, en zij vertelde dat iedereen veel meer gelaten is onder de huidige maatregelen. De ‘nieuwigheid’ is eraf. Het idealisme dat de eerste lockdown opriep is (volgens haar) helemaal verdwenen. Geen speculaties of hoop meer over de positieve veranderingen voor het milieu, de consumptiemaatschappij of het temperen van de reislust. Wat een domper. Ze zei zelfs dat er nu meer afval is door alles wat extra verpakt wordt, de internetbestellingen, afhaaleten etc. Hoe ervaar jij dit? Ik ben heel benieuwd naar jouw gesprekken met je vriendin, vrienden, familie hierover.

Een beetje gek voor mij om nu te zeggen, maar ik denk echt wel dat ik minder ga reizen met het vliegtuig (behalve dus nog dit jaar, waarin we zeker 2 keer met het vliegtuig zullen gaan). Ik voel heel sterk dat het slecht is, door de vele mensen bij elkaar en natuurlijk voor het milieu. Dat is echt wel een verandering die ik bij mijzelf zie gebeuren. Ook wil ik minder online gaan kopen. Nu de kinderen groter zijn is het weer makkelijker om even op de fiets te springen en wat meer moeite te stoppen (heen en weer fietsen) in het aanschaffen van spullen. Tweedehands kleren koop ik al sinds een jaar. En ik wil graag verder gaan met ook andere tweedehands spullen (bankstel, servies etc). Ik ben benieuwd of dit over zeven jaar allemaal gelukt is. J. heb jij dingen die je nu echt nog steeds anders doet of hoopt te gaan doen? Lukt het nog steeds met gezonder eten en meer sporten zoals tijdens de eerste lockdown? Ik volg nog af en toe een les online, maar het is moeilijk om een goede vloer te vinden. Gelukkig zijn er genoeg bergen te bewandelen of af en toe een fietstocht te maken.

Het idealisme dat de eerste lockdown opriep is (volgens haar) helemaal verdwenen. Geen speculaties of hoop meer (..). Wat een domper

Wij zijn nu in Italië; Sicilië. Het is deze week voor het eerst tijdens onze reis dat ik echt wat van corona merk. We begeven ons eigenlijk vrijwel ‘buiten het maatschappelijk leven’, op campings en boerderijen, waar we zwemmen, wandelen of meewerken op het land. We eten in de camper, zitten ’s avonds bij een lampje te lezen en komen eigenlijk alleen onder de mensen in een supermarkt of af en toe op een heel toeristisch punt, zoals een klooster of tempel. Maar ook daar is het rustig. En we zijn altijd welkom.

Maar deze week zijn de maatregelen in Europa en ook Noord Afrika aangescherpt. We kwamen naar Sicilië om vanuit hier de boot naar Tunesie te nemen. Helaas bleek een week geleden corona ook in Tunesië weer hard te hebben toegeslagen en moesten we onze plannen herzien. In andere landen willen ze geen Nederlanders, een gevoel dat voor ons nieuw is. De mogelijkheden worden ineens heel beperkt wat even beangstigend was. Want terug naar Nederland kan niet echt (ons huis is een jaar verhuurd. Plus, een nieuwe baan zoeken lijkt ook lastig in deze tijd). En nu is sinds gisteren voor minstens één maand code oranje uitgeroepen over Sicilië, wat betekent dat we niet tussen steden mogen reizen. Daarmee is ook onze alternatieve droom, twee maanden op een boerderij in Sicilië en het eiland ontdekken, een beetje in het water gevallen. Ik ben benieuwd waar we op uit gaan komen. Daarnaast voel ik me ook schuldig dat ik nu op reis ben, terwijl iedereen gevraagd wordt om dat niet te doen.

Naast deze ‘beperkingen’ voor ons zelf, voel ik ook steeds een beetje verdriet bij het verlaten van de warme plekken waar we komen. We worden zo gastvrij ontvangen door vooral de boerenfamilies, en ook campingeigenaren. Op boerderijen mogen we gratis staan en delen de mensen hun kennis, land en eten met ons. We genieten van het platteland, en zien ook hoe zwaar het werk is. Het effect van corona wordt hier heel duidelijk: weinig tot geen gasten in de boerderijkamers, minder afzet van landbouwproducten en tijdelijke arbeidskrachten kunnen niet komen werken door de quarantaineregels, waardoor de boeren blijven zitten met enorme stapels werk. Het gevoel van verdriet bij het achterlaten van lieve mensen wordt dan ook versterkt door de realisatie van ons privilege om steeds weer door te kunnen reizen, het harde werk en de gevolgen van corona achter ons te kunnen laten.

Inderdaad lijkt, zoals jij al schreef, de economische ontwrichting op dit moment erger dan het virus zelf.

Wat heftig, dat jij het ook om je heen ziet gebeuren, dat mensen weg moeten uit het vak of de sector waar hun hart ligt en op zoek gaan naar andere manieren om rond te kunnen komen. Die veerkracht is ook wel heel mooi. Heb je trouwens het boek De meeste mensen deugen van Rutger Bregman gelezen? ECHT een aanrader! Hij zet zo’n positief mensbeeld neer, en hij gelooft er in dat mensen en de wereld ten positieve te veranderen zijn, als we maar uit gaan van het juiste mensbeeld en elkaar voldoende vertrouwen. Leuk dat je dat schreef in je vorige brief, dat je gelooft dat een ‘verandering terug’ ook mogelijk is, net zoals Bregman dus. J. ik denk dat je zijn boek wel kan waarderen.

En als je een boek zou willen lezen over iemand die zelf 180 graden gedraaid is, dan kan ik je Vijand van de Russische Staat, een autobiografie van Bill Browder aanraden. Wat een fantastisch boek. Bill Browder, een ras-kapitalist met een enorm kapitaal door handel in Russische aandelen, ontpopt zich tot mensenrechtenactivist door de corruptie waar hij uiteindelijk in verstrikt raakt. Spannend, interessant en een prachtig, ontroerend levensverhaal.

Inderdaad, maakt iets langere tijd tussen de brieven dat het op ‘echte brieven’ lijken! Leuke observatie. Ik kijk ook weer uit naar jouw volgende. En inderdaad worden het zo een soort dagboeken. Zo gebruik ik Instagram ook een beetje; ik vind het altijd leuk om foto’s terug te kijken en op die manier herinneringen op te halen.

Gaaf dat Schrijven naar de Toekomst ook met financiering bezig is, hè, Ik ben benieuwd hoe het zich gaat ontwikkelen.

Tot gauw!

Myriam

Avontuur op zee

Ha lieve Anna,

Wat vind ik het bijzonder dat je Willem Barentsz volgt. Als schip meerde zij vele keren bij ons aan de kade aan. Ze was een logge dame en schreed over de zeeën met haar 14.5 knopen. Als zij binnenliep had het gehele personeel van mijn werkgever, de Stoomvaart Maatschappij Nederland, toch enige gêne. Ik ook. Wij wisten niet goed waarom, maar wel dat er iets niet helemaal goed ging met haar vangst... Zij zag er netjes en schoon uit bij het aanmeren. Maar met die harpoenen aan haar zijde was toch iets niet helemaal in orde. Mama troostte mij door te zeggen dat levertraan de mens op de been hield. Dat was toen. Wij schrijven. Wil je mij op de hoogte houden van je bevindingen omtrent onze Willem?

Alle boeken en documentatie die te vinden zijn over James Cook heb ik gelezen. Ook over zijn privéleven. Het is een ongeschreven wet dat leiders (hij van burgerzoon opgeklommen tot de admiraliteit) ongevoelig worden voor gevaar. Ze worden overmoedig en denken onschendbaar te zijn. Bij zijn laatste reis is hem afgeraden om weer koers naar Haïti te ondernemen. Dat was tegen de dovemansoren van Cook, hij is letterlijk opgepeuzeld door de Haïtianen.

Voor een van mijn kleinzonen, hij was toen 14 jaar, ging er een wereld open toen ik vertelde dat als Michiel Adriaenszoon de Ruyter thuiskwam van een reis, het potje eten voor hem klaar stond, geserveerd door zijn vrouw. "Dat is gek oma! Zo’n belangrijke man en dan gewoon thuis boerenkool met worst eten."

Wij hebben veel ondernomen, mijn kleinzoon en ik, en toen wij in Amsterdam waren, zijn wij naar het huis gegaan waar De Ruyter heeft gewoond. Wij logeerden in Bergen (Noord-Holland) in hotel 1900 en toen wij terugliepen naar het Centraal Station vroeg hij of we langs de mooie vrouwen konden lopen. Dat mocht en op het eind, bij de Schreierstoren, zei hij: “Is dat alles oma?” Een kind vulde mijn gedachten aan. De sjeu is weg, het hart is eruit. Amsterdam huilt (alweer).

Ik houd van oude huizen die zuchten onder een vlaagje wind. Huizen die kraken onder je voeten, die geschiedenis uitademen

Je ouders zijn architecten. Dan zijn zij waarschijnlijk op de hoogte van het huisje dat in de muur van het Victoriahotel staat. Thomas Roosenboom beschrijft in zijn boek dat het een vioolbouwer is geweest die op deze plek zijn nering had. In werkelijkheid was het een groenteboer die handelde in groenten en fruit. Dat vond de auteur niet chic genoeg. Dat zegt veel over hem. Over de hele wereld staan panden leeg. Die staan te verpauperen en dat vind ik mooi! Ik houd van oude huizen die zuchten onder een vlaagje wind. Huizen die kraken onder je voeten, die geschiedenis uitademen. Met traptreden en opkamertjes.

Het boek van Maria van Aelst zal ik zeker gaan lezen. Dankjewel voor de tip. Holland (en de wereld) kennen sterke vrouwen. Vrouwen die, zoals wij dat noemen, onsterfelijk zijn. Zoals de gezusters Brontë, Bettina Brentano, die haar hele leven verliefd was op Goethe. Lucrezia uit het huis Borgia, die tot haar dood diep, diep ongelukkig was. Nu was je sowieso al vergiftigd als je een Borgia was.

Oma had een geluidsopname van Sara Bernhardt. Ik was als kleine meid diep onder de indruk van haar diepe, zwoele stem. Een vrouw die soms vergeten wordt maar altijd weer in de tijd terugkomt is Lilith, de eerste vrouw van Adam. Zij was zeer geliefd bij de vrouwen van Baas in eigen buik. In de Thora wordt zij één keer beschreven als de krijsende nachtuil. Als je de Sixtijnse Kapel binnenloopt en je kijkt omhoog, dan zie je een schildering van Michelangelo. God die met zijn rechterhand Adam het leven geeft en in zijn linkerarm een vrouw draagt: Lilith.

Nederland kent Goeie Mie uit Leiden. Niet alleen sterk maar ook slim. Zij was stervensbegeleidster en kreeg in een nacht een sublieme gedachte. Zij kreeg een paar stuivers als de stervende was overleden. Zij dacht er goud geld uit te kunnen slepen door de stervende een handje te helpen met vergif. Het Vroedschap vond op een gegeven moment dat er wel heel erg veel mensen stierven bij Goeie Mie. Spionnen van het Vroedschap kwamen erachter en het vuur was haar einde.

En dan ons Weintje Wendelmoed, Klaasdochter, 1495-1537. Niet alleen sterk, maar ook dom. Weintje die ervan overtuigd was dat Maria onbevlekt ontvangen was. Haar leermeester was pastoor Almekinders (een koosnaam). De schout Rijer Jans haar goede vriend. Luther kwam, zag en overwon. Ook in Monnickendam. De stad bekeerde zicht tot het protestantisme. Behalve Weintje. Het Vroedschap en Rijer Jans bedachten een list. Rijer omdat hij zijn goede vriendin wilde behouden. Weintje was niet over te halen. Maria in verwachting door den doodgewone man? Hoe halen ze het in hun hoofd! De list was als volgt: er was een protestants huwelijk op komst en Weintje werd gevraagd als getuige. Dat weigerde zij pertinent. Zij is per koets, met naast haar goede vriend Jans, naar Den Haag gebracht waar een keuze werd gegeven: “Als u zich nu nog bekeert tot het protestantisme, kunt u gaan en bent u vrij.” Ook de schout, die heimelijk verliefd was op Weintje heeft pogingen ondernomen haar van gedachten te doen veranderen. De volgende dag bij de slag van zeven steekt Jan van Zaanen uit Haarlem in de Hofstad het vuur aan, aan de voeten van Weintje. Zij niet vergeten. In Monnickendam is een straat naar haar vernoemd.

Mijn kinderen zijn altijd bij me gebleven, ook toen ik zei dat ze naar hun vader mochten

Genoeg over hen. Lieve Anna, je schrijft dat je veel over jezelf schrijft. Dat vind ik geweldig hoor! Wij mogen elkaar leren kennen en dat kan door veel over jezelf te schrijven. En dat je je brief niet begint met vragen hoe het met mij gaat? Het is goed zoals het is. Ik ben in 1989 gescheiden en op 6 januari 1990 was het officieel. Mijn kinderen zijn altijd bij mij gebleven, ook toen ik zei dat ze naar hun vader mochten. Ik ga daar niet over, dat beslissen ze zelf. Ze wilden niet. Ik heb een zoon en een dochter. Om als moeder een zoon hebben, is als slagroom op de taart. Een dochter is wankelen op het slappe koord. Mijn zoon heeft drie zonen en mijn dochter heeft een dochter en een zoon.

Ik ging twee keer per jaar naar Bergen, naar Hotel 1900. In het voorjaar met mijn kleindochter en in het najaar met mijn kleinzoon. Als ik met mijn kleinzoon bij de Schipholtunnel reed, telden wij de vliegtuigen in de lucht. Eens was het zó spannend. Een Boeing 747 vloog heel laag, net toen wij kwamen aanrijden. Mijn kleinzoon vond het geweldig. Bukken! Later dacht ik hoe leuk het zou zijn als hij zelf in een vliegtuig zou zitten. Ik heb diverse vliegmaatschappijen gebeld. Op één dag naar een vliegveld van Parijs, of Berlijn, en dan lekker shoppen en eten op het vliegveld en dan weer terug. Er was geen maatschappij die dit kon aanbieden. Alleen de KLM had zo’n dagreis. Voor twee personen 895 euro. Poeh! Ik vertel het mijn vrienden die in Portugal woonden en mijn vriend zei: “Waarom kom je dan niet met hem naar ons? Kan hij vliegen. Kom je zondag over een week en ga je de volgende zondag terug.” Direct belde ik mijn schoonzoon en hij zei het een geweldig idee te vinden. Zijn zoon in een vliegtuig!

Mijn kleinzoon vond het 'knap cool' en 'gaaf' in het vliegtuig. Hij zat bij het raam. Toen wij Porto naderden en zouden landen ging er iets mis bij de landing. Alle mensen riepen “Oooohhhh!”. Mijn kleinzoon zei: “Oma, wat leuk hè! Vet! Bijna omgeslagen, bijna oma, niet helemaal.” Hij heeft een geweldige tijd gehad in Portugal. We zijn overal geweest. We stonden aan de Atlantische Oceaan die toch weer anders, dieper is dan onze Noordzee. De golfjes waren, geloofden wij, net meerminnen die een dansje deden. We zijn onder andere bij het huis van voormalig dictator Salazar geweest. Later het onderkomen van Gerrit Komrij. Salazar is in 1970 zonder enig amok vertrokken. In 1975 werd Portugal democratisch. UNESCO heeft veel geld geschonken aan dit land. Snelwegen aangelegd, bergdorpen opgeknapt en wateren laten uitbaggeren. Onze gezamelijke vriend met zijn twee honden en drie poezen zijn omgekomen tijdens de bosbrand in Portugal. Mijn Portugese vriend is ook niet meer. In oktober 2016, met de urn onder onze arm, zijn we naar Olhao gereden, een prachtige plek aan de oceaan, daar hebben we hem uitgestrooid en een foto neergezet. Portugal, zijn land. En zo is het goed.

Mijn zoon kwam als Thea van Theo op bezoek. Men dacht werkelijk dat het Thea was

Wat een prachtige plek! De Marnixstraat. En uitkijken op de schouwburg en het plein. Ja, eenzaamheid. Op het moment realiseer je je het niet, de eenzaamheid. De mens leeft achteraf. Later besef je pas dat je eenzaam was. Wat naar voor je! Het maakt je wel de persoon die je nu bent. Wie ben jij Anna?

Acteren, heerlijk om in de huid van een ander te kruipen. Een vriend van mijn zoon lag in het ziekenhuis met een gebroken been. Mijn zoon kwam als Thea van Theo op bezoek. Men dacht werkelijk dat het Thea was. Helemaal compleet met tandjes en al. En dat stemmetje he! Mijn zoon houdt ook van acteren en hij kan het. Hij is electric engineer en reist als zodanig over de hele wereld. Hij weet alles van transportbanden. Fabrieken en luchthavens. Mijn dochter is office manager Duits op een hogeschoolin Enschede. Het is het einde van de trein, geen mens hoeft daar te zijn, geen hond gaat zover mee, Enschede! Onze geliefde Willem.

Wat leuk dat je de Orteliusstraat kent. Ik ben geboren op nummer 18 twee hoog, tegenover de pastorie. Op de hoek van de Postjesweg was vroeger een winkeltje met religieuze beeldjes en sieraden. Ik zag voor het eerst een meneer in een jurk als meisje van bijna drie jaar . Dat was gek! Oma zei dat het Onze Lieve Heer was. Tante Elisabeth vertelde over de Jacobsladder. Een tante die ik alleen maar ken van op bed liggen. Zij had de ziekte van Recklinghausen. Een spierziekte die men nu MS noemt. Ziek geworden door polio in haar puberteit. Een fijn, open gezin, het gezin van mama waar opa ontbrak. Gestorven in de Hongerwinter van ’44 door honger. Als ik daar niet was opgegroeid had ik het later in mijn leven niet gered. De ouders van papa woonden in de Jan Evertsenstraat 141 huis. Net om de hoek bij de Orteliusstraat. Een schat van een joodse oma. Opa deed lelijk, liep altijd te vloeken. Ik beschrijf hem in mijn boek. Heerlijk!

Lieve Anna, ik ga je later schrijven over Ischa, over Ramses, Michiel van Erp en Michel van Egmond. Over mij en Albufeira. Over de goede vriend van mijn kleinzoon. Over Den Haag en dan met name over Cornelis de Witt.

Ik zie jouw brief met gezonde spanning tegemoet.

Liefs,

Ineke

'Samen' schijnt de toekomst te zijn

Hallo Dorine,

Bij deze mijn derde brief. Je schreef in jouw brief over wandelen in de natuur. Dat je dat graag doet. Wat is dat een zaligheid. Buiten zijn en bewegen is zo goed voor een mens.

Tijdens de lockdown zijn we hier ons steeds meer bewust van geworden. Dat we zuinig moeten zijn op alles om ons heen. Dat lees ik ook terug in jouw brieven. Ik probeer zoveel mogelijk groen te denken., maar dat valt niet altijd mee. Net zoals jij schrijft, pak ik ook makkelijk de auto en zou ik ook graag het vliegtuig willen laten staan. Ik ben hier niet altijd consequent in, realiseer ik me.

Ik mag ook graag letten op datgene wat ik eet. Kan mijzelf een flexitariër noemen. Ik ben bewust met eten bezig. Vanwege de gezondheidsvoordelen, milieuwinst en diervriendelijkheid. Ik vind het alleen zo jammer dat dit vaak een duurdere leefwijze is. Zo jammer, als dit meer gereguleerd zou worden, zouden veel meer mensen denk ik de overstap maken. Toevallig ligt er een brochure naast mij over de aanschaf van zonnepanelen via de gemeente. Ik denk dat ik straks toch een afspraak ga maken voor een offerte.

Toevallig ligt er een brochure naast mij (..) over zonnepanelen

Ikzelf mag graag buiten zijn. Gisteren en vandaag lukt mij dat prima. Voor de lockdown probeerde ik tweemaal in de week te sporten. Ik deed aan zumba (dansen op voornamelijk Zuid- Amerikaanse mzuiek) en yoga. Gisteren had ik sinds lange tijd weer eens een yogales. Buiten weliswaar, maar in het zonnetje. Wat was dat heerlijk. Op het Enkhuizerzand, dus ruimte genoeg. We leken wel een stel kleine kinderen: zo blij allemaal dat we weer even mochten. Lessen in de studio kan nog niet. Dus deze heb ik even meegepikt. Ik moet zeggen dat de spierpijn me meevalt. Ik had verwacht er wel meer last van te hebben.

Ik zal ook wat antwoorden geven op de vragen uit de vorige brief. Ik wilde inderdaad altijd al de verpleging is. Als jong kind al. En ik moet zeggen dat het de juiste keuze is geweest. Ik doe mijn werk al 27 jaar. Volgend jaar 25 jaar in dienst bij dezelfde werkgever. Contact met mensen vind ik heel fijn. Dat we dat allemaal nodig hebben, is tijdens de lockdown pijnlijk naar voren gekomen. Al die mensen, en naar ik begrepen heb vooral jonge mensen, die sombere gedachten en gevoelens hebben. Of zelfs depressief zijn. Best een schrikbeeld vind ik. Gelukkig bespeur ik dat niet bij mijn eigen kinderen. Zijn ook eigenlijk altijd bezig. Studie, stage/werken enz.

Contact met mensen vind ik heel fijn. Dat we dat allemaal nodig hebben is tijdens de lockdown pijnlijk naar voren gekomen

Het bezoek aan mijn opa was leuk. Beiden hebben we daar erg van genoten. Ik had wat lekkers mee voor bij de koffie. Daar heeft hij van gesmikkeld. Hij had al meerdere keren aangegeven zijn kleinkinderen achterkleinkinderen te missen. Ik had hem zelf ook al een jaar niet meer gezien. Wel gesproken over de telefoon, maar dat is toch anders. Zijn muren hangen vol met allerlei foto's van ons. Dat zegt genoeg. Ik heb een mooie foto laten maken van ons samen, en deze in een kaart verwerkt. En zoals je al zal vermoeden: ook deze kaart hangt inmiddels aan de wand. Kleine moeite met een enorme uitwerking. Hebben we alle twee weer mooi meegepikt.

Er is ons gevraagd om ook te schrijven over 2027. Jij hebt daar in je brief over geschreven, lees ik. Of het tot een zelfrijdende auto komt, ik durf daar geen uitspraken over te doen. Twijfel erover. Ik denk toch dat wij wel veel verder zullen zijn in duurzaamheid. Dat kan bijna niet anders meer. We zullen er toch echt aan moeten geloven zo langzamerhand. Uitstellen kan niet meer.

Ik denk dat het onlinewerken wel voor een groot gedeelte zal blijven hangen. We hebben nu gezien dat dat ook heel goed kan. Ik kan mij nog herinneren dat het voor COVID bijna ondenkbaar was om thuis te werken. Dat zowel werkgevers als werknemers het bijna onmogelijk achtten. Weet jij dat ook nog? Dat iedereen beren op de weg zag, ja-maar excuses kon bedenken? Bijzonder dat dit toch zo snel voor 100% is omgedraaid. Wat kan een mens toch flexibel zijn.

Wat kan een mens toch flexibel zijn

Dat er iets van een COVID of een andere ziekte al bestond, dat denk ik wel. Mensen zijn nou eenmaal steeds flexibeler over de wereld aan het reizen (wat naar mijn idee ook niet zal veranderen), komen met elkaar in contact. In mijn werk zie ik al een toename van isolatieverpleging bij minder ernstige ziektes de afgelopen jaren. Dus ik denk zeker dat we rekening moeten houden met iets, of het nu COVID heet of niet.

Ik zou zeggen, vaccineren, vooral vaccineren. Naar mijn idee is dat de enige echte oplossing.

En privé? Jeetje, over zes jaar dan ben ik 55. Ik zal denk ik ook nog wel werken. En ik hoop dan toch echt een gezellig en lief maatje naast mij te hebben staan. Mijn laatste date is niet meer. Te veel verschillende ideeën over hoe een relatie eruit zou moeten zien. Uiteindelijk, met toch wel pijn in het hart besloten niet meer verder te gaan. Ondanks dat het wederzijds was, blijft het pijnlijk. Dus maar weer van voren af aan beginnen dan.

Ik hoop voornamelijk dat ze gelukkig zijn en doen wat ze graag willen

En in 2027 zijn mijn kinderen 27 en 25 jaar. Ik vermoed beide afgestudeerd, en werkend? Ik hoop voornamelijk dat ze gelukkig zijn, en doen wat ze graag willen. Misschien voor hen ook een partner? Ik zeg steeds tegen hen dat zij vooral lekker hun eigen weg moeten gaan. Ik hoef echt nog geen oma te zijn over zes jaar. Ooit natuurlijk prima, heel graag zelfs, maar dan nog niet. Nu lijkt het alsof ik daar ook maar iets over te vertellen heb. Ahum, …

Ik denk niet meer in mijn huidige huis te wonen. Als mijn kinderen zijn uitgevlogen, zou ik graag willen verhuizen. Waarnaartoe weet ik nog niet. Gek genoeg heb ik ook al eens mijn gedachten laten gaan over het leven in een hofje. Jij schreef hier ook al over. In een hofje, met wat meer sociale contacten, maar toch zelfstandig. Schijnt de toekomst te zijn, heb ik al eens vernomen. Maar ik moet zeggen dat het bij mij alleen nog maar bij gedachtes gebleven is.

Groetjes,
Geertje

Niks is vanzelfsprekend

Hee Rayan,

In deze tijd van corona is er een hoop narigheid. Er is veel angst, verdriet, pijn en onrust. De media versterken dat. Van dat laatste ben ik mij bewust. Ik luister bewust het nieuws niet (maar krijg alles wel mee via andere kanalen), omdat angst een hele lage energie met zich meebrengt. Ik kies bewust voor liefde (hoge energie).

Het idee achter deze corona is, dat wij eens goed naar onszelf gaan kijken. Niks is vanzelfsprekend. Ons werk niet, maar gezondheid, luxe en vrijheid ook niet. In mijn beleving nog genoeg, maar voor veel mensen is de maat vol. Bewustwording, dankbaarheid en relativeren heeft voor veel rust gezorgd voor mij tijdens deze coronaperiode. Misschien handig voor jou om naar te kijken. Waar ben je dankbaar voor, wat kán je je allemaal, waar haal je energie uit?

Zo te horen heb je een prachtig, maar ook pittig beroep. Probeer de aandacht óók bij jezelf te houden. Zo zul je merken dat je minder in andermans problemen wordt meegezogen. Probeer je focus te leggen op de (kleine) positieve dingen. Schrijf ze anders elke dag eens op. Er zijn er genoeg.

Er wordt ons terecht een halt toegeroepen

Het tweede punt. De wereld werd stilgelegd. Voor een paar tientjes vliegen naar het buitenland. Onwerkelijk. En voor de aarde onmogelijk. Er wordt ons terecht een halt toegeroepen. Zodat de aarde weer een beetje lucht kan krijgen. Ja deze corona tijd is nodig. Hoe moeilijk dan ook. Voor ons bewustzijn.

Je vertelde in je vorige brief dat je een tumor hebt laten verwijderen. Wat intens heftig. Dit zal zowel lichamelijk als mentaal heel veel impact op je hebben gehad. Maar zo te lezen heb je dat al heel goed weten te verwerken. Ontzettend knap, fijn dat je stem weer terug is. Jammer dat je niet meer saxofoon kunt spelen.

En wát leuk zeg! Jouw hele familie die in Friesland woont! Lemmer is niet zo ver van ons. Zelf heb ik in september 2019 de '30 van Almere' hardgelopen. Berlijn gaat dit jaar niet door denk ik. '30 van Almere ' organiseerde in september de marathon omdat veel grote marathons in Nederland niet door konden gaan. Ik hoop dat ze dat dit jaar ook doen, als alternatief voor de marathon van Berlijn. Ik vond het machtig in Almere. Drie rondes van 10 km langs de Zeedijk, Almere ''Duin'', de nieuwbouwwijk en Almere strand. Heb onwijs genoten, flinke regen en storm. Gewoon doorgezet. Het geeft me energie. ❤️ Enne…. Wat is lomograferen? Daar vertelde je over in je eerste brief. Ik ben wel benieuwd eigenlijk, heb er nog nooit van gehoord. hihi😊. Je vertelde ook over je lp-collectie?! Welke muziek luister jij zoal? Ik hou van dance & trance. Armin van Buuren & Avicii. Helaas is die niet meer. Maar ik vind veel muziek wel leuk. Hangt ook van mijn stemming af. 😉

Nou dit is wel genoeg info, meer dan ik kwijt wilde haha. Voor mijn zelfgemaakte gedichten & teksten pagina kun je een kijkje nemen op mijn facebookpagina.

Tot de volgende brief!

Liefs,

Hester