Overleven. Zo voelt het.

Lieve Jacob,

Bedankt voor je brief en wat lief dat je de moeite nam om er nog een achter je laatste aan te sturen na de radiostilte van mijn kant. De nieuwe fase van de briefwisseling was iets minder natuurlijk dan ik zelf had gehoopt. Helaas gaat het de laatste maanden namelijk weer de verkeerde kant op met de depressie en dat is de reden dat ik nog niet eerder heb gereageerd…

Iets als een brief schrijven wordt dan een stuk lastiger. Al mijn energie en focus gaat naar dingen die ik zou omschrijven als 'noodzakelijk'. Douchen, kleren aantrekken, eten maken. Maar ook therapie, tijd doorbrengen met familie en naar yoga gaan. Overleven. Zo voelt het.

De depressie doet hard haar best om iets lelijks van mooie dingen te maken

Dit betekent echter niet dat ik onze briefwisseling vergeten was. Ik was me er pijnlijk bewust van dat ik nog niet op je laatste brief gereageerd had. De depressie doet hard haar best om iets lelijks van mooie dingen te maken. 'Waarom heb je nog niet gereageerd?' 'Je hebt zeker gewoon geen zin om te schrijven?' 'Wat moet Jacob hier wel niet van denken, en dat terwijl hij zo zijn best heeft gedaan jou wel een brief te sturen met zijn drukke agenda.' 'Heb je dat nou nog steeds niet gedaan? Zwakkeling.' Of iets in die trant. Maar hell no dat we haar gaan laten winnen. Iets later dan gehoopt maar mijn vingers glijden weer over het toetsenbord.

Ik heb genoten van je verhaal over de brainstorm voor de nieuwe serie. Wat een zelfkennis heb jij. Zo zie je maar dat het in het moment altijd moeilijk is om jezelf te 'onderscheppen', maar hoe je er achteraf mee omgaat zegt volgens mij veel over jou. Fouten toegeven en tekortkomingen onder ogen kunnen zien is niet iets wat iedereen kan. Het siert je. Ik ben benieuwd hoe je er inmiddels, een paar weken later, op terugkijkt. Is je oordeel over jezelf nog steeds hetzelfde? Of had de brainstorm ook hier en daar wel iemand zoals jij nodig, die even op de voorgrond ging staan?

Ik vind het juist zo heerlijk dat ik geen idee heb hoe je eruit ziet, ruikt, lacht, welke kleren je draagt en in wat voor huis je woont

Ook grappig wat je beschrijft over de realiteit die de magie van onze briefwisseling binnen probeert te dringen. Ik wist namelijk pas wat ik voelde toen jij het opschreef. Inderdaad! Ik vind het juist zo heerlijk dat ik geen idee heb hoe je eruit ziet, ruikt, lacht, welke kleren je draagt en in wat voor huis je woont (al weet ik dat die in de buurt staat natuurlijk). Dit bevrijd me namelijk van mijn eigen invullingen en aannames. Niet zozeer mijn aannames over jou, maar eerder de aannames over de aannames die jij over mij hebt. Ben ik nog te volgen?

Ik ben voor mezelf opgekomen en heb aangegeven dat ik ervan overtuigd ben dat ik meer hulp nodig heb

Ik wil je graag laten weten dat ik meer hulp ga krijgen bij mijn gevecht tegen de duisternis. Tot nog toe had ik één keer per week 45 minuten een gesprek met mijn psycholoog. Dit blijkt voor mij niet voldoende. Ik ben voor mezelf opgekomen en heb aangegeven dat ik ervan overtuigd ben dat ik meer hulp nodig heb. Dit was best een lastig proces, want de depressie probeert je juist aan te praten dat je je aanstelt, en erger nog: dat je niet meer hulp verdient. Gelukkig waren zowel mijn psycholoog als haar collega's het met mij eens. De vervolgstap is nog niet helemaal duidelijk en alles is helaas een stuk ingewikkelder dan gehoopt (lang leve de marktwerking in de zorg), maar over een paar maanden hoop ik ergens terecht te kunnen waar ik intensiever behandeld ga worden. Daar ben ik blij mee en ik ben trots op mezelf dat ik heb kunnen toegeven hoe slecht het eigenlijk gaat. Met een ‘hoogfunctionerende depressie’ kun je dat namelijk heel lang heel goed verbergen. Voor anderen en zelfs voor mezelf.

Ik moet zeggen dat ik ontzettend benieuwd ben hoe jij het nieuwe jaar bent gestart. Het lijkt me heel leuk om te lezen hoe het met je gaat, waar je tegenaan bent gelopen of wat juist heel goed is gegaan. Tegelijkertijd wil ik jou dezelfde vrijheid gunnen die je mij gegeven hebt. Geen brief, wel een brief, doe vooral wat goed voelt. Alles is oké. Zoals je zegt: dit hele avontuur is hoe dan ook al meer dan geslaagd!

Heel veel liefs,
Fleur

Over kerk en geloof

Ha lieve Sasha,

Goeiemorgen!

De kerk en geloof. Dat ongemak zit hem in meer dingen. En het eerste is inderdaad het beeld wat erbij meekomt. Ik vermoed dat het eerste beeld dat ik oproep als ik over een kerk begin is: suf, degelijk, conservatief, naïef, sociaal zwak. Vul maar aan... Welke beelden komen bij jou omhoog? Om nog maar niet te spreken van het grotere verhaal dat er boven hangt van corruptie en misbruik. En als een automatisme ga ik het dan uitleggen. Dat is een standaard riedel geworden. Waarin ik de essentie nog wel steeds belangrijk vind om naar voren te brengen of misschien wel steeds belangrijker ben gaan vinden. De noodzaak om mij uit te spreken lijkt groter geworden. 

Geloof is voor mij ook steeds dieper thuiskomen bij jezelf

Ik probeer altijd zo snel mogelijk uit te leggen dat ik vrijzinnig christen ben en dat er geen addertje onder het gras zit. Ik geloof niet in dogma's zoals de erfzonde, niet in Jezus als enige weg en ik geloof al helemaal niet dat het huwelijk alleen bestemd is voor mannen en vrouwen.  Dat laatste is gelukkig in steeds meer kerken zo, maar dat blijft zo onderbelicht in de media. Onze kerk heeft het huwelijk al opengesteld in 1986, voordat de overheid dat deed. 

Ken je het programma Kijken in de ziel? Vorig jaar met geestelijk leiders. Er zat een studiegenoot bij, die dus predikant is. Een enorm ruimdenkende, vrijzinnige, wijze vrouw. Ze komt niet veel aan bod in de serie en aan de opnames had ze een kater overgehouden. Je bent alleen interessant als je extreme uitspraken doet. Maar een predikant die bijvoorbeeld euthanasie kan en wil ondersteunen is toch niet boeiend genoeg, lijkt het. Als ik schrijf merk ik dat ik boosheid voel. Elke keer in dat programma kwamen die extreme gekkies weer in beeld.

En misschien daarom voel ik juist de noodzaak om mij te verbinden en te verhouden. En ik snap het ook, het is een saaie boodschap, ook in deze brief aan jou: ik vermoed dat ik niks wezenlijk anders geloof dan jij, en het geloof an sich geeft mij niks dat jij niet hebt. Ik geloof zelfs niet dat dingen een bedoeling hebben, ik geloof in pech, geluk en toeval. Maar dat daarbuiten iets groters is, dat je gedragen mag worden en dat er een weg gezocht mag worden. Geloof is voor mij ook steeds dieper thuiskomen bij jezelf. 

Het moederschap werd opeens een spiegel voor alles wat ik zelf nog niet had durven aankijken in het leven

Ik heb mezelf ook vaak afgevraagd wat ik dan doe bij 'de christenen'. Binnen het christendom horen we er trouwens maar ternauwernood bij. Maar dat is weer een verhaal apart, al die splitsingen binnen het christendom.  Soms denk ik dat ik beter zou passen in het spiri-wiri-wereldje van yoga en zelfontwikkeling. En ik vind die wereld zelf ook echt interessant en ben er ook niet helemaal onbekend in. Maar mijn basis ligt in het christendom, dat is waar ik wat te doen en wat te geven heb. Ik herken wat je schrijft over het moederschap, ik vond het zo'n allesoverheersende verandering. Het moederschap werd opeens een spiegel voor alles wat ik zelf nog niet had durven aankijken in het leven. Mijn vriend en ik waren nog helemaal niet heel lang samen, twee vakanties in Frankrijk, meer hadden we samen nog niet meegemaakt toen ik zwanger werd. Het was een duidelijke keuze, ik wilde een kind. Maar wat daarna kwam had ik totaal niet overzien.

Het was aanmodderen die eerste maanden, op alle vlakken, ook in onze relatie. Maar ergens was ik wel zo helder dat ik bedacht dat we hulp moesten vragen. Een soort bij toeval kwamen we terecht bij een man en vrouw, relatiecoaches op een centrum voor spirituele groei en ontwikkeling. Die terminologie werkte in eerste instantie op mijn lachspieren, een vorm van weerstand denk ik. Maar ik was zo moe en op, dat het mij allemaal niks meer kon schelen. Een beetje schoorvoetend dus, want het was veel zweveriger dan wat we gewend waren. En mijn vriend dacht al helemaal, waar ben ik nu in godsnaam terecht gekomen? Wegwezen hier! 

Met een glas wijn op kan ik er nog steeds van in een deuk liggen, maar ik ben die mensen vreselijk dankbaar

Maar man, wat heeft dat mijn en ons leven beter gemaakt. Ik kende dat helemaal niet, een ruimte waar alles in veiligheid gezegd kon worden, er geluisterd werd en er geen oordeel kwam. Er kwam zelf een nieuw idioom bij kijken: 'pijn, trauma, helen, iets aankijken'. Met een glas wijn op kan ik er nog steeds van in een deuk liggen, maar ik ben die mensen vreselijk dankbaar. We komen er nog steeds, soms maanden niet en als het weer nodig is gaan we weer.

Maar het zit dus in mij, die hang naar het geloof en zingeving. Ik heb wel wat religieuze bagage vanuit huis, maar niet veel en niet streng. Mijn jeugdliefde kwam uit een vrijgemaakt gereformeerd milieu. Heel ingewikkeld maar ook fascinerend hoe dat vormt. In mijn studententijd kwam ik via mijn vriend toen ook weer in de studentenkerk terecht. Vervloekt heb ik het ook, als ik dan weer een avond in de vastentijd droge rijst zat te eten met in mijn ogen een stelletje autisten. Onze relatie is daar onder andere ook op uit gegaan. Ik hield dat niet vol, ik wilde weg, de kroeg in, naar het theater, filosoferen met wijn. Dansen op de vulkaan zoals jij zo mooi schreef. 

Sasha, de plicht roept weer. De jongste is om 13 uur alweer klaar met school. En er is nog zoveel meer te schrijven.  Het vraagt ook een mooi soort van geduld, niet met elkaar op het terras gaan zitten (nu dat weer kan) en alles even in een middag de revue laten passeren. Maar wachten op de volgende brief en moment van tijd. Ik heb je deze brief nog helemaal geen wedervraag gesteld. Dat 'teveel over het ik', waar je over schreef, daar ben ik nieuwsgierig naar. Wat wil er gezien worden daar?


Tot horen en alvast een fijn weekend gewenst!
Liefs Roos

Ik was in mijn vroege jeugd zo vrij en open

Hi Max,

Uit je brief klinkt een enorme bevlogenheid voor de kunst. Wat mooi! Ik kan me goed voorstellen dat als die bevlogenheid je mag sturen, het een van het ander komt en dat dat achteraf iets logisch heeft. Ik krijg er ook gelijk zin van om mooie dingen te luisteren en op te zoeken. Ik vind dat ook het mooie van kunst dat het zo mag gaan over de beroering. En mooie vraag: wat ontroert me? Sowieso is dat ook muziek en film. Mijn ouders namen me veel mee naar jazz- en filmfestivals. Op die festivals was altijd de regel, je mag er alles van vinden maar je moet het een kans geven. Soms vond ik die experimentele jazz echt he-le-maal niks. Maar ik keek altijd mijn ogen uit. En ik leerde, soms raakt iets je pas na het vijftien minuten een kans geven. Dat is toch wel echt tof, als je dat vroeg in je leven leert.

Nu nog steeds leef ik echt met muziek. De laatste tijd heb ik minder tijd gehad om echt goeie muziek te zoeken en grijp ik steeds terug naar mijn eigen Spotify-lijstjes. Maar ik geniet er niet minder van. En dat is echt van alles door elkaar: van techno tot pop tot klassiek tot country. Heerlijk dat dat ook allemaal door elkaar mag nu.

Hij zat aan één stuk door te huilen terwijl ik helemaal verstarde. Ik ben daarna nog twee keer alleen teruggegaan naar de bioscoop

Films en series slurp ik ook helemaal op. Ik keek vorige week met mijn vriend de film Pieces of a Woman, over een stel dat net na de geboorte hun dochter verliest. Nou, ik liep nog dagen erna rond alsof ik zelf een kind had verloren, die film was helemaal in me gaan zitten. Ze speelden het zo goed. Er zijn een paar films waar ik echt helemaal overweldigd de bioscoop uitkwam. Flashbacks of a Fool deed dat ooit met Daniel Craig en een paar jaar geleden nog met Call me by your Name. Oef, die film heb ik eerst met mijn vriend gezien. Hij zat aan één stuk door te huilen terwijl ik helemaal verstarde. Ik ben daarna nog twee keer alleen teruggegaan naar de bioscoop. De derde keer zat ik op een rij met alleen maar mannen die alleen waren gekomen en halverwege de film allemaal zaten te huilen.

De film gaat over het verlangen van een jongen voor een man die een zomer bij zijn familie komt logeren in een Italiaans droomhuis. Ik denk dat die film zoveel mannen raakt omdat het een onbevangen, droomachtige romantiek van een tienerjongen naar een man laat zien waar elke homojongen van droomt, maar wat de samenleving - of hij zichzelf - nooit toestaat. Dat gold ook voor mij. Ik herkende alle gevoelens uit die film maar had ze nooit zo vrij en beantwoord kunnen tonen als Elio (de hoofdpersoon).

Ik was in mijn vroege jeugd zo vrij en open. Ik kon heel erg observerend zijn en rustig, maar als ik me eenmaal op mijn gemak voelde ook heel expressief en altijd super sociaal. Ik deed mee aan elke mini-playbackshow op school, hield heel erg van spreekbeurten houden en zodra er groepjes gevormd moesten worden, wilde ik altijd bij het leukste en spannendste groepje horen. Op een gegeven moment ben ik wat voorzichtiger geworden. Ik werd me ervan bewust dat het gek was dat ik veel vriendinnen had of dat ik zachter was. Het doet me zo goed dat we er nu veel meer aandacht voor hebben.

Een groot deel van mijn jeugd en tienerjaren ben ik wel geremd geweest doordat ik wist dat ik op mannen viel en bang was wat dat te betekenen had in het leven

Ik was vanmiddag nog bij een vriendin die net is bevallen. In het kaartje van de gemeente Amsterdam verwelkomt Femke Halsema de baby van mijn vriendin met onder andere de woorden: 'Je bent geboren in Amsterdam. De stad waar iedereen kan zijn wie die is.' We stonden allebei met tranen boven de wieg. Wat een groot goed dat we dat nastreven en dat de burgermeester dat haar nieuwe burgers wilt vertellen. Want die vrije versie van mij als kind was zo leuk als ik daaraan terug denk. Daarna ben ik toch meer berekenend geworden. Maar absoluut geen buitenbeentje, ik heb me altijd bewogen in grote vriendengroepen en ben echt een sociaal beest. Ik heb altijd veel vrienden gehad en ben het liefst met grote groepen.

Een groot deel van mijn jeugd en tienerjaren ben ik wel geremd geweest doordat ik wist dat ik op mannen viel en bang was wat dat te betekenen had in het leven. En ik had mijzelf allemaal maniertjes aangeleerd om het homo-zijn niet te laten opvallen. Dus je zin: "waar ben je zelf dan?" die is raak. Met mijn empathie en sociale vaardigheden was ik heel gedreven om te zien wat de situatie vroeg. De afgelopen jaren heb ik mijzelf uitgedaagd om die overlevingsmechanismen los te laten. Dus ja, zeker als ik op podia sta kijk ik supergoed naar het publiek en als je vaker een presentatie doet, weet je precies waar de lach zit en waar het inzicht. Maar afgelopen jaren stonden juist ook in het teken om mijn eigen boodschap of stijl niet te veel af te stemmen op hoe het publiek dat kan ontvangen. En dat zul je van de kunstenaars wel herkennen: vaak geldt ook, hoe minder je je best doet om een passende boodschap te sturen, maar vooral een oprechte, des te meer mensen je raakt. Dus ik denk dat ik van nature eigenlijk hartstikke extravert en open ben.

Ik geniet er enorm van als het in een gesprek gelijk mag gaan over waar het over zou moeten gaan

Nu dat ik daar ook veel meer naar leef kan ik ook meer genieten van mijn stille kant, die is er nu ook omdat ik het dan graag wil. Ik heb hier in Amsterdam een ontzettend hechte groep vrienden die allemaal flink ambitieus zijn en tegelijkertijd vol op zelfonderzoek zijn uit gegaan de afgelopen jaren. Zoiets werkt aanstekelijk. Als de een zijn angsten in de ogen heeft gekeken, volgt de ander snel. Het leek in mijn vriendenkring de afgelopen jaren wel een grote schoonmaak van mensen die het beter wilden doen. Op een gegeven moment ging een vriendin zelfs op plastherapie omdat ze erachter kwam dat ze verkeerd plaste.

En het werkt, het zijn stuk voor stuk opgeruimdere en wijzere mensen geworden die vrijer en opener kunnen leven. En ik denk dat dat me nu het meest ontroert. De echte gesprekken met mensen. Mijn coachees die iets voor het eerst uitspreken. Die steeds eerlijker durven te zijn. Die een knoop waar ze al lang mee worstelen ontrafelen. Het is echt verslavend om mensen daarin te mogen begeleiden en steeds beter te snappen wat iemand nodig heeft om een stap verder te komen. Dat ik daarbij mag zijn ontroert me echt elke dag. Ik geniet er enorm van als het in een gesprek gelijk mag gaan over waar het over zou moeten gaan. Ik zie het ook wel als een enorme luxe dat ik en mijn leeftijdsgenoten hier zo mee bezig kunnen en mogen zijn. Is dat ook echt iets nieuws of herken je dit ook van jezelf rond deze leeftijd? En ik ben heel benieuwd naar je uitweiding over de functie van kunst volgens jou!

Tot de volgende!

Groeten, Haas