Antifragiliteit

Lieve Isis, 

De vraag ‘Hoe gaat het met je?’ is wellicht te groot, te alomvattend voor een samenhangend antwoord. Veranderingen in je bestaan, in je directe omgeving, ongewild, ongemakkelijk en ongebruikelijk. Ik zou de vraag graag zo stellen, dat je je uitgenodigd weet, precies dat te antwoorden wat er voor jou toe doet, of het nou is om het van je af te schrijven, of omdat het je perspectieven geeft. 

Het is een soort keten van gebeurtenissen die ik voor me zie, sinds je een brief schreef. Je voorspelde toen al dat ouders overbelast zouden raken van én werk, én onderwijs aan thuisblijvende kinderen, én het wegvallen van hulptroepen als grootouders en professionele hulp. Jij zag het gewoon aankomen. Zonder dat je er effectief iets aan kon doen. Dat is wreed. Klopt dat, als ik dat zo beschrijf?

Het is een soort keten van gebeurtenissen die ik voor me zie, sinds je een brief schreef

Het gaat om een soort basisstructuur. Bij mij was die basis natuurlijk veel rustiger. Ik woon alleen. Het overviel me zeker, reizen die moesten worden gecanceld, plannen om spontaan te leven, actief te zijn op allerlei fronten, stokten. Maar dat is allemaal luxe, vergeleken met jouw situatie en waarschijnlijk van die van vele anderen. 

Ik las laatst in een interview met Mark Tuitert over Kaleb, een filosoof, maar ook een econoom en beurshandelaar. Ik had nog nooit van hem gehoord, maar hij is bekend in financiële kringen en adviseerde overheden. Wopke Hoekstra haalde hem ook aan op Prinsjesdag, althans in zijn boek De zwarte zwaan. Hij voorspelde de bankencrisis en schreef in 2007 over desastreuze gevolgen van een pandemie. In januari van dit jaar adviseerde hij in een aantal artikelen om sociale contacten te beperken en reisbewegingen ernstig te beperken. 

Ik las laatst in een interview met Mark Tuitert over Kaleb, een filosoof, maar ook een econoom en beurshandelaar.

Dit zeg ik niet omdat hij een soort helderziende is (bedenk opeens wat een grappig woord dat is: helderziende - het helder zien. Dat doet ‘ie dan weer wel). Hij ziet de dingen helder, omdat hij vertrekt vanuit de waarde die hij ‘antifragiliteit’ noemt. Een concept dat zowel voor het maatschappelijk, als voor ons persoonlijk leven geldt. Zorg dat het zo robuust is ingericht, dat je niet alleen heftige schokken kunt opvangen, maar ook dat je er beter van kunt worden. Hij vindt dat bijvoorbeeld banken en bedrijven niet te groot weten worden, dan sleuren ze in hun ondergang te veel mee. Hij vindt dat mensen niet heel hoge hypotheken moeten nemen. 

Ik heb hem niet zelf gelezen, maar ik vind het interessant, het sluit erg aan bij boerenverstandachtige zaken die weerspiegeld worden in uitdrukkingen als: niet op één paard wedden, huizen niet op zand bouwen, geen schepen achter je verbranden, geen oude schoenen weggooien als je geen nieuwe hebt. 

Nu ik lees dat ik opschrijf dat ik er sterker van geworden ben, is dat ook een illusie.

Wat ik er interessant aan vind, is dat het waar is dat op sommige momenten in je levenslijn het allemaal heel fragiel is. Je hebt te weinig om op terug te vallen. Toen ik voor de eerste keer (jong) scheidde, kwam ik in armoede terecht, ik studeerde, had een babydochter. Die fragiliteit heeft zeker gevolgen voor haar gehad. In zekere zin ben ik er sterker van geworden, maar mijn dochter ervaart, denk ik, tot op dag van vandaag zaken als verlatingsangst en angst voor armoede. Ze doet het geweldig en kijkt die angsten in de bek. Nu ik lees dat ik opschrijf dat ik er sterker van geworden ben (what doesn’t kill you makes you stronger), is dat ook een illusie. Ik zal proberen dat uit te leggen.

Deze week, tijdens een telefoongesprek met mijn broers, zei ik: “Ik ga nu weer verder, werken aan mijn to do-lijst. Lekker, dat afvinken.” Mijn broer zei: “Typisch Annet, verslaafd aan werken, aan presteren.” En dat is zeker zo, ik voel me - zeker na mijn pensioen - rustig als ik met werk bezig ben, of met klussen voor mijn nevenfuncties. Kost handenvol tijd, maar ik voel me dan nuttig, ik accepteer mezelf dan beter. En tegenslagen of moeilijke perioden, zoals bij die scheiding, verwerk ik door harder en verbetener te werken. Dat noem ik dan sterker worden. Maar is het groei? 

Lieve Isis, heb het goed, ik stuur je wensen voor sterkte en plezier, 

Annette

Een geheugen voor andere zaken

Hi Meinmein,

Wat een heerlijk verhaal. Ik kon het niet ongelezen laten, ook al moet ik nu eigenlijk mails wegwerken en vergaderingen voorbereiden. Dit is veel leuker. Ook een soort van spijbelen.

We hebben sowieso een slecht geheugen gemeen. Waar mijn familie (ik kom uit een gezin van vader, moeder, een oudere broer) altijd alles onthoudt aan 'normale' dingen, zoals plaatsnamen waar we op vakantie zijn geweest, waar we in een bepaald jaar kerst hebben gevierd, etcetera, etcetera, onthou ik totaal andere dingen: de geur van de logeerkamer bij opa en oma, die mevrouw met dat rare hoedje op dat plein met die witte stenen, etcetera. Ik noem het inmiddels dan ook niet meer een slecht geheugen maar een andere kijk op de wereld en dus ook een geheugen voor andere zaken. Word ik een stuk minder onzeker van. Neemt niet weg dat ik er op mijn werk best wel last van heb, want ik weet echt niet meer wat er in een vorig overleg allemaal is gezegd en afgesproken... dat kan nog wel eens voor ongemakkelijke situaties zorgen, maar ja, tot nu toe ben ik er niet op afgerekend.

Ik heb ook gymnasium gedaan, met twee vingers in de neus. Pas toen ik rechten ging studeren (want dat deed mijn broer ook, dus dat leek me een veilige keuze) kwam ik erachter dat ik nog nooit echt had hoeven leren. Dat was even een flinke deuk in mijn zelfvertrouwen, maar na de switch naar sociologie constateerde ik dat ook hier mijn 'andere' kijk op de wereld beter aansloot bij sociologen dan bij juristen. Schot in de roos, heerlijke studie. En eigenlijk sinds mijn afstuderen altijd een mooie (goed betaalde en intellectueel uitdagende) baan gehad.

Hij werd advocaat en ik ging de kunstacademie doen

Ook ik ben mijn man al jong tegengekomen. Ik was net negentien. En we zijn vijftien jaar bij elkaar gebleven. In die vijftien jaar zijn we volwassen geworden en bleken onze wegen toch echt een andere kant op te trekken. Hij werd advocaat en ik ging de kunstacademie doen. Ik kon er geen interesse voor opbrengen, voor wat hij deed, dat wereldje. Dat heeft hem van mij af doen bewegen. Dat was een ontzettend pijnlijk proces kan ik je zeggen, die scheiding. Hij was mijn maatje, mijn alles, ik was totaal verweven met hem. Voor het eerst in lange tijd moest ik leren op mezelf te staan. Met alle identiteitsvragen die daarbij komen.

Nu terugkijkend kan ik zeggen dat dit – na het pijnlijke loskomen – een ontzettend fijn en wezenlijk 'thuiskomen' bij mezelf is gebleken. Ik heb de vrijheid genomen om een tweede puberteit te hebben door van alles en nog wat uit te proberen. Niet in termen van drugs of zo, maar wel in termen van mijn vleugels uitslaan, mezelf als uitgangspunt te nemen. Klinkt wellicht egoïstisch, maar er niets egoïstisch aan om naar je eigen ziel te luisteren, het maakt me een beter en mooier mens voor mijn omgeving.

Oké, hier moet ik het nu even bij laten, de volgende vergadering is begonnen.

Tot snel!

Sanne

Bijna business-as-usual

Beste Dorine,

Wat een leuk project hè: 'Schrijven naar de toekomst'? Toen ik de oproep las, dacht ik meteen dat is een project voor mij. Ik ben een schrijver en een lezer. Leuk ook, om zo iets tastbaars achter te laten voor ons nageslacht. Want ik begreep dat alles wordt bewaard.

En dat ik je eigenlijk niet ken. Geeft niets voor mij hoor. Komt vanzelf wel. Ik ben een open persoon en vind het niet moeilijk om contacten met ook voor mij niet bekenden te maken. Ik heb de voorbeeldvragenlijst zoals die bij de stukken zat in eerste instantie maar even aan de kant gelegd. Het tikken van de zinnen en de vragen verloopt tot nu toe soepel.

Ik heb gelezen dat je kunstenares bent. Ik heb je site bekeken. Wat ontzettend leuk om te zien. En ook zo waardevol dat je je in kunst kunt uitdrukken. Ikzelf ben best wel een beetje crea, maar kom daar eigenlijk niet echt aan toe. Stom hè, om tijd als excuus te nemen hiervoor. Moet ik eigenlijk ook niet doen. Eigenlijk zou ik het veel meer moeten doen. Ikzelf heb gefotografeerd, maar ook met levend materiaal (bloemen) werken vind ik erg leuk om te doen. Schilderijen en tekeningen maken zoals jij heb ik niet zo vaak gedaan.

Ik werk fulltime in het ziekenhuis. Is ook een soort hobby ...

Ik moet zeggen dat veel tijd gaat, en is gegaan, naar mijn gezin. Ik ben zoals je goed gelezen hebt een alleenstaande moeder van twee pubers. Ik werk fulltime in het ziekenhuis. Is ook een soort hobby van mij. Ik mag het graag doen. Maar er blijven maar 24 uur in een dag, en zeven dagen in een week. Ik denk wel eens dat het niet zoveel zou uitmaken als er meer dagen in een week zouden zitten; die zou ik ook zo kunnen vullen.

Ik heb geen relatie, maar date op dit moment wel met een man. Dat is nog erg pril. Maar wel erg leuk. Ik ben net 49 geworden en mijn kinderen vliegen bijna uit. Het werd wel eens tijd vond ik. Mijn scheiding is al wat langer terug (bijna tien jaar van de vader van mijn kinderen en vijf jaar terug van een latrelatie). Ik zie dat jij sinds drie jaar gescheiden bent. Is best lastig soms he? Ook als is het een bewuste keuze. Ik vind deze tijd als single best een beetje gemeen. Hoe moet je nu aan een leuke vent komen als je daar behoefte aan zou hebben? Je mag en kan niets. Ik moet zeggen dat ik de regels een beetje geschonden heb. Wij zijn niet helemaal 100% denk ik dan maar.

Begin dit jaar heb ik zelf COVID gehad. Heel mild gelukkig. Maar ik moest wel in quarantaine. Mijn dochter bleek ook besmet (gelukkig ook mild); dus mijn zoon was onze mantelzorger, wat hij prima deed.  Die tijd hebben we weer gehad, denk ik dan maar. Op mijn werk uiteraard met COVID-patiënten te maken gehad, of verdachte patiënten zoals wij dat noemen. Op mijn eigen afdeling, maar ook op de speciale COVID-afdeling. Ik sta in de, zoals dat momenteel zo mooi heet, 'reguliere zorg'. Ik heb wel erg zieke COVID-patiënten verpleegd. Het gaat op dit moment heel voorzichtig wat beter, maar ik ben nog erg terughoudend. Het gaat echt nog wel even duren allemaal, en we zullen moeten wennen aan een nieuw normaal. Hoe moeilijk ook.

Je vroeg mij hoe ik tegenover het vaccineren sta. Doen, zou ik zeggen. Ikzelf heb in mijn eigen ziekenhuis geholpen om de collega's in de acute zorg te vaccineren. Ik denk dat vaccineren de enige weg terug is naar zoveel mogelijk normaal. Natuurlijk hoor ik ook de geluiden van tegenstanders. En dat is goed denk ik. Je moet altijd scherp blijven. Naar ik ga nog steeds voor vaccinatie. Wat mij opviel is dat er best wel wat bijwerkingen gemeld zijn door mijn collega's. Daar hoor je niet zoveel terug van in de media.

Je vroeg mij hoe ik tegenover het vaccineren sta. Doen, zou ik zeggen

Maar over het algemeen waren mijn collega's erg blij dat ze de tweede prik van mij kregen. Ik hoorde veel klachten: van grieperig tot koorts, een zere arm waar ze niet op konden liggen tijdens het slapen, hoofdpijn. Best wel iets om rekening mee te houden. Maar er waren ook collega's die geen klachten hadden. Dat waren er alleen een stuk minder. Ikzelf ben in april aan de beurt. Medio april; is dus erg rekkelijk. Kan 1 maar ook 30 april zijn.

En inderdaad, zoals je schrijft, wat zou het weer mooi zijn om er weer lekker op uit te trekken. Naar de film, uit eten, terras. Je zou er toch bijna een moord voor doen, figuurlijk gezien dan?

Ik lees dat je veel hebt opgeruimd. Ik begrijp hieruit dat je dus veelal thuis gezeten hebt? Dit in tegenstelling tot mijzelf. Bij mij was het bijna business-as-usual. Je woont alleen met twee katten? Dan heb je toch een beetje poezen-aanspraak. Gelukkig maar.

Ikzelf heb ook twee poezen, en twee cavia's, dus ik weet dat dit net een beetje de reuring kan geven die je soms nodig hebt.

Heb je nog speciale lockdownschilderijen kunnen maken? Ik neem aan dat je als creatieveling niet stilzit.

Heb je nog speciale lockdown-schilderijen kunnen maken?

Nou de eerste brieven zijn een feit. Hebben we goed gedaan, vind je niet? Ik kan nog wel even doorgaan, maar ik ga deze brief toch afsluiten. Kijken wat je ervan vindt.

Geniet van de komende dagen; het zonnetje gaat steeds meer doorkomen, en de sneeuw gaat verdwijnen.

Groeten,

Geertje