Een traan over mijn wang

Beste Deem,

Ik begrijp heel goed dat na deze hectische periode het schrijven en versturen van een brief geen prioriteit voor je was. En stel dat je wel tijd had gehad, dan was het heel normaal als het niet een samenhangend verhaal zou zijn. Toch moet ik mijn complimenten aan je geven over hoe en wat je hebt geschreven. Ik had kippenvel na het lezen van je brief. Jouw prachtige warme woorden over je zus straalden van het papier.

Wat je schrijft is zo puur en eerlijk

Alles wat je voelde, van intens verdriet tot kracht en de band van jullie familie, heb je fenomenaal op papier gezet. Wat je schrijft is zo puur en eerlijk. Bij de herinnering van jou en je zus in bed had ik zelfs een traan over mijn wang. Toen ik het las voelde het alsof de cirkel rond was. Hoe was dat voor jou? Het overlijden is tragisch en verdrietig, maar je beschrijft zoveel waardevolle gesprekken, gevoelens en familiegebeurtenissen. Je mag trots zijn. Op jezelf en je familie!

Het leven blijkt maar weer eens niet vanzelfsprekend te zijn. En dat rouw de achterkant van liefde is, daar ben ik het eens. Niet omdat ik denk dat je pijn hoort te hebben bij rouwen. Rouwen is voor mij iets van liefde en het beseffen dat dat er niet meer gaat zijn. Rouwen is voor mij dus niet alleen pijn maar ook loslaten, herinneringen, warme gevoelens, maar met name alles tegelijk.

Als ik eerlijk ben heb ik nog nooit iemand verloren die heel dichtbij stond. Wel al mijn opa’s en oma’s zien gaan en tijdens mijn werk dichtbij intense rouw geweest. Mijn moeders moeder is in augustus 2021 overleden. Het verdriet, maar ook de warmte en liefde van mijn moeder deden mij ook wat. Allerlei gevoelens en manieren van omgaan hiermee.

.... [ik ben] van mening dat menselijkheid in de zorg moet kunnen

Vanuit de opleiding krijgen we geleerd dat wanneer je zorg levert aan rouwende mensen, je je eigen gevoelens moet tonen. Het zien dat mensen niet alleen zijn, dat de situatie verdrietig is en het delen van emoties zorgt voor betere zorg. Daarnaast ben ik van mening dat menselijkheid in de zorg moet kunnen. Gelukkig deel ik vaak mooie en gelukkige momenten binnen mijn werkveld. Hoewel het ook heel bijzonder is om als zorgverlener tijdens rouw zorg te mogen verlenen. Ik vind het mooi hoe je schrijft over zorgverleners, lang niet iedereen doorziet dat wij behalve medische handelingen ook veel mensenwerk doen. Daarnaast ben ik blij dat je dit zo hebt ervaren. Dit gunde ik je ook.

Ik zal in deze decemberperiode een kaarsje voor je zus branden.

Om op je vragenvuur terug te komen. Ik ben heerlijk naar vriendinnen in Zweden geweest en daarna met vrienden naar Portugal. Dit was meer een stedentrip en ik moet eerlijk zeggen dat ik niet bepaald uitgerust terugkwam. Wel vol nieuwe verhalen en mooie herinneringen, gelukkig. Ga jij nog iets doen/weg tijdens Kerst en Oud & Nieuw?

Daarnaast hebben mijn ouders het ouderlijk huis verkocht en help ik ze met dozen en spullen inpakken. Ik moet eerlijk zeggen dat het nostalgisch voelt. Ook gun ik mijn ouders dit nieuwe avontuur. Ze gaan alleen wel ver weg wonen, dat betreurt me met vlagen.

Dit cadeautje gaat om het gebaar

Mijn vraag aan jou is of je in de Sint gelooft?
Zo niet dan is dat niet erg. Beloofd!
HulpSint vindt rijmen gewoon ontzettend fijn
en hoopt dat die je kan verblijden met wat klein(s)
Dit cadeautje gaat om het gebaar
het is wel een beetje laat niet waar
Sint is allang naar Spanje toe
Samen met zijn paard en de hele Pietencrew

Lieve Deem,
Bedankt voor je open, krachtige, emotionele brief. Ik kijk er ook naar uit om koffie met je te drinken. Laat jij weten wat past/waar jij aan toe bent?

Wie weet tot snel en anders tot de volgende brief.

Liefs, LouisB

Haar laatste nacht

Dag Louis,

In gedachte ben ik al zeker een keer of vijf aan deze brief begonnen. Ik heb ook zelfs een beginnetje van een eerdere versie op mijn computer staan. Maar die verzandde al snel in een ingewikkeld verhaal over mijn familiegeschiedenis.

Je hebt lang moeten wachten op een nieuw bericht van mij. Maar ik weet dat je het begrijpt. Nog dank voor je lieve kaartjes. Sinds het overlijden van mijn zus ben ik overspoeld. Lieve berichten, bloemen, kaartjes, eten. Ik heb echt veel lieve mensen om me heen.

Zelfs de woorden 'u komt snel te overlijden' leken niet bij haar aan te komen

Het is uiteindelijk allemaal heel snel gegaan. Veel sneller dan dat mijn zus had verwacht. En wij ook. Ze kwam met complicaties van de medicatie in het ziekenhuis terecht en het ging snel bergafwaarts. Ze had na een paar dagen een opleving en er leek ineens toch hoop dat ze nog naar huis zou kunnen gaan. Maar het bleek de laatste kick die haar lijf nog kon geven. Ik was bij haar toen de artsen aan haar bed stonden en haar probeerden uit te leggen dat ze niets meer voor haar konden doen, behalve pijnbestrijding met morfine. Zelfs de woorden 'u komt snel te overlijden' leken niet bij haar aan te komen. Ze kon het gewoon niet geloven. Mijn zus is een echte rasoptimist, moet je weten. Ze zag de wereld altijd net een beetje anders, gekleurder, dan wij. Dus ook nu geloofde ze dat ze nog wel even had. En ze hield zich sterk, grapjes maken tot het laatst. Het besef dat ze kwam te overlijden drong pas tot haar door toen we aan haar bed zaten, mijn ouders, mijn broers en ik. We hebben het toen nog eens rustig uitgelegd, wat er aan de hand was. Het was zo'n bijzonder moment. Intens verdrietig en tegelijkertijd zo krachtig. Ik voelde tot diep in mijn vezels wat onze familieband, onze gezinsband eigenlijk betekent. Wat onvoorwaardelijke liefde is. Daar, bij haar, met mijn bloedverwanten, heb ik het gevoeld.

Ik was bij haar, in de nacht, in haar laatste nacht

We hebben die avond afscheid van haar genomen in de veronderstelling dat we haar de volgende ochtend weer zouden zien. Ik bood haar aan om te blijven slapen, dan was ze niet alleen, maar dat hoefde niet. Ze was moe, zei ze. Een paar uur later, toen ik net in bed lag, belde de verpleegkundige. Mijn zus had gevraagd of ik toch wilde komen. Ze was onrustig en had pijn. Dus ik ben meteen gegaan. Toen ik bij haar kwam, was ze in een onrustige slaaptoestand, maar ze werd al gauw rustiger toen ik aan haar bed ging zitten en tegen haar praatte. En binnen een uur is ze ingeslapen. Redelijk rustig. Gelukkig niet alleen. Ik was bij haar, in de nacht, in haar laatste nacht. Zie je, toen ik klein was, was ik vaak bang ’s nachts. En bijna elke avond kroop ik bij mijn zus in bed. Zij troostte me altijd, knuffelde en stelde me gerust. En nu, nu kon ik er zijn voor haar.

Ach Louis, ik heb nog nooit zoveel emoties in één moment gevoeld. Het was de eerste keer dat ik iemand zag sterven, voor het eerst een dierbare. Ik voelde angst, opluchting, trots, ontzetting, ongeloof, liefde, dankbaarheid en rust.

Uiteindelijk heeft ze maar vijf dagen in het ziekenhuis gelegen. En weet je wat me het meest bijblijft? De zorg en aandacht en medemenselijkheid van alle dokters en verpleegkundigen daar. Ze zijn allemaal zo fantastisch geweest op het moeilijkste moment in ons leven. Ik had me nooit gerealiseerd dat in een ziekenhuis werken ook (vooral) mensenwerk is: het aanvoelen, helpen, ondersteunen, begeleiden van mensen en hun emotionele en geestelijke welzijn. Ik voel me een beetje naïef als ik dit opschrijf, want dat wist jij natuurlijk al lang. En kennelijk ben ik gezegend genoeg dat ik nooit zulke intense medische 'trajecten' heb hoeven meemaken. Ik ben alle mensen in het ziekenhuis echt zo zo dankbaar voor wat ze voor ons hebben gedaan.

.... als ik aan mijn zus denk, voel ik alleen maar liefde

Het is inmiddels zo'n vijf weken geleden dat we haar hebben begraven. Het was echt een heel mooi afscheid. Ook iets wat we samen, met haar man en kinderen, mijn broers en mijn ouders hebben gedaan. Ik denk er met warmte aan terug. Rouw is de achterkant van liefde, hoorde ik laatst ergens. Maar ik voel vooral liefde, weinig pijn of verdriet. Ja, mijn brein functioneert niet normaal en ik ben snel moe, maar als ik aan mijn zus denk, voel ik alleen maar liefde. Voor die gekke, vrolijke, kleurrijke, fantasievolle, zorgzame, veerkrachtige, grappige vrouw die ze was. Mijn grote zus.

Er valt nog zoveel te vertellen en te bespreken. (Heb jij wel eens een dierbare verloren? Hoe gaat het met je? Heb je al vakantie gehad?) Maar voor nu laat ik het hierbij.

Tot de volgende!

Liefs, D.

Ps. Deze brief schreef ik in één ruk, het moest me kennelijk van het hart.

Ps. De film Earthrise duurt maar een klein half uurtje. Is echt de moeite 😊

Hopelijk treffen we elkaar over niet al te lange tijd. Ik was wel in voor een kop thee.

Rouwen kost veel tijd

Hoi Anne,

Rouwen kost veel tijd. Zeker in combinatie met een werkend alleenstaand-moeder-bestaan, vandaar dat ik pas nu (zondagochtend 7.29 u.) weer begin aan een brief jouw kant op. Jongste dochter zit hier al beneden op de bank, oudste slaapt nog. En dan is er nog een logee, de dochter van mijn broer, zeven jaar, net als mijn jongste. Ook die ligt nog in bed. Ik zit aan tafel met een kop koffie in pyjama nog met naast me het kaarsje met de foto van mijn vader. De afgelopen week was er één van dof verdriet en grote levendigheid. Ik ben niet ongelukkig, vol liefde zelfs, maar ook moe. Mijn lijf doet zeer en de tranen stromen zo nu en dan rijkelijk.

....het 'opduiken' van jullie beiden in mijn leven voelde ineens als een soort steunbetuiging....

Dankjewel voor je lieve woorden, die deden goed. Het afscheid afgelopen maandag was mooi. Het trof me later dat jouw naam Anne is. Omdat ik onlangs in contact ben gekomen met een lieve buurtgenote, die Anna (Lies) heet, een vrouw die wat ouder is dan ik. Mijn vaders moeder heette Anna, het 'opduiken' van jullie beiden in mijn leven voelde ineens als een soort steunbetuiging vanuit die kant. Kan me niet schelen of het waar is of niet, ik vond het een mooie gedachte. Mezelf leren bemoederen is een lange tijd een thema in mijn leven geweest en met twee Anne/Anna's in mijn leven weet ik me een beetje 'begrootmoederd'.

Hoe gaat het met jou? Je bent herstellende van corona, al een flinke tijd inmiddels toch? Ik heb een aantal maanden een zzp-opdracht gedaan bij Kentalis, waar ik onder andere collega's verving die corona hadden gehad. Dat herstel ging soms een stuk trager dan ze hadden verwacht. Hoe is dat bij jou? Heb je al perspectief op terugkeer naar je werk? Is dat überhaupt je plan? Of neem je het dag per dag? In 2018/2019 heb ik zes maanden thuis gezeten als gevolg van een forse burn-out. Daar heb ik veel van geleerd, dingen die ik ook nu nog dagelijks toepas. Bijvoorbeeld 'stap voor stap' , zoals ik dat noem, niet meteen honderd stappen vooruit denken (inclusief beren die ik op de weg zag), maar beginnen met stap één. De tijd nemen, wachten met reageren, dingen eerst goed doorvoelen en mijn behoeften aangeven, enfin, je kent het wel. En ik heb geleerd om pauzes te nemen, bewust tijd te maken om te genieten, me minder en minder te laten leven door wat systemen en procedures vanuit de samenleving menen te kunnen bepalen. Dat laatste is een proces waar ik nog steeds in zit.

.....te veel systeembevrediging......

Al voor het overlijden van mijn vader besloot ik in maart werkgewijs weer even een pas op de plaats te maken, om te bezinnen op wat ik ga doen de komende tijd. Ik wil werken vanuit plezier, eenvoud en authenticiteit. Ik merkte toch, dat ik weer last begon te krijgen van onderdelen in mijn werk die te veel van achter de computer gedaan moeten worden, te veel systeembevrediging zijn, te veel onzin eigenlijk, als je het mij vraagt. Dus ik heb mijn zzp-opdracht beëindigd, en werk voor nu alleen nog 6 uur per week in loondienst. Daarnaast ben ik bezig met de jutbus (jutbus.nl :-)) en een andere zzp-klus die me ook aanspreekt. Financieel teer ik mogelijk wat in op mijn spaarrekening, maar dat is het me waard. Het enige is, dat ik dan ook te weinig uren maak om voor volledige kinderopvangtoeslag in aanmerking te komen. Vroeger zou ik daar heel zenuwachtig van worden en mijn werkkeuzes laten afhangen van wat de belastingdienst vraagt. Daarin maak ik nu andere keuzes. En dat voelt goed.

Het past bij de tijdgeest ook, dat besef ik maar al te goed. Meer en meer autonoom handelen, vanuit bewust gekozen en doorvoelde drijfveren van binnenuit. Zoiets.

Gisteren zei ik nog tegen mijn oudste dochter dat het een historische tijd is, waarin we leven. Ze maakte zich zorgen om de uitslag van de verkiezingen. Mooi om te zien hoe politiek bewust ze is op haar veertiende. Ik heb vertrouwen in deze nieuwe generatie, en ik zal pal achter ze staan bij alle stappen die ze moedig voorwaarts zetten. Nou, dat klinkt weer plechtig. Maar het is zo.

Soms worden de dingen ineens heel duidelijk, in het aanzicht van leven en dood

Ik vertel je graag nog meer en ik luister ook graag naar nog meer over jou. Mijn 'verkering' van veertien maanden, de eerste serieuze relatie na mijn scheiding eind 2014, heb ik onlangs ook verbroken. Had ik dat al verteld? Soms worden de dingen ineens heel duidelijk, in het aanzicht van leven en dood. Enfin, never a dull moment met Van Troost, zoals ik vriendinnen appte van de week.

Lieve Anne, ik hoop dat je het goed hebt en ik kijk er naar uit om van je te horen. Maar neem je tijd, dat ook.

Groetjes,

Nicole.