Beste Marjet,

Dankjewel voor de mooie interactie tussen ons.

Wat bijzonder dat je het heden gaat vergelijken met  de jaren twintig in The Great Gatsby. Ik denk dat je een bijzonder toneelstuk zult schrijven. Ik heb het boek in de jaren negentig gelezen. De roman lijkt romantisch maar het is een bewijs van een heel tijdperk. Ik herinner me dat de verteller een gouden advies geeft, in overeenstemming met het advies van zijn vader: "Bekritiseer anderen niet, maar zoek naar wat het beste van hen is". Hij geeft nog een advies aan Gatsby wanneer hij hoort dat hij van plan is zijn oude romance met Daisy nieuw leven in te blazen. Hij zegt dan dat hij “nooit moet proberen het verleden nieuw leven in te blazen”. Maar Gatsby, verwaand door zijn rijkdom en Daisy's liefde voor hem, weigert te luisteren en dringt aan op zijn overtuiging om zijn sombere lot onder ogen te zien. Hiermee bewijst hij dat het tijdperk van dromen voor altijd voorbij is, vooral de Amerikaanse droom. In de roman wordt Gatsby, de vertegenwoordiger van de nieuwe rijken, verslagen en komt Nick terug naar het Wilde Amerikaanse Westen, op de vlucht voor de ethiek van de rijken.

De wereld en de VS worden nu geconfronteerd met de corona-pandemie, die heeft geleid tot tienduizenden doden en het faillissement van honderden bedrijven. De vraag na coronacrisis is: Keert de nieuwe rijken-klasse terug naar het vergaren van rijkdom nadat het inventarisatieproces van verliezen is beëindigd? Dit is de vraag die Francis Scott Fitzgerald honderd jaar geleden stelde in zijn roman The Great Gatsby, en de wereld wacht nog steeds op een antwoord.

 In de jaren twintig was mijn vaderland (Zuid-Jemen, Aden) een Britse kolonie (1839 -1967). Er waren hebzuchtige kooplieden na de Eerste Wereldoorlog die fortuinen verdienden met deals en monopolies. Dit deden ze in samenwerking met de Britse kolonisten. Zij vormden de rijke klasse. Aden beheerst nog steeds de wereldwijde handelsroute tussen Oost en West door de strategisch gunstige ligging aan de Rode zee.

Jean-Paul Sartre vertelt over Aden in de jaren twintig van de vorige eeuw, in de inleiding van het boek Aden Arabië van de Franse romanschrijver Paul Nizan. Jean-Paul Satre bezocht Aden om te ontsnappen aan het leven in Europa: "Aden is een microkosmos van Europa die zich er alleen van onderscheidt door zijn fatale warme weer". Paul Nizan zegt: "Aden heeft me geleerd dat ik alles in mijn land van herkomst moet begrijpen." Hij vraagt: "Moest ik naar Aden gaan om Parijs te ontdekken?” Hij gaat anders over Europa denken. De kolonist is een dier dat blij is met de economie om extra winst te maken. Maar Europa is geen dood lichaam. Het is een boomstam met af en toe wortels, zoals de Bengaalse vijgenboom (Ficus benghalensis is een van de grootste bomen ter wereld wat betreft bedekking). De stam moet eerst worden afgesneden, want iedereen sterft in de schaduw van zijn bladeren.

"Iedereen kan nu beroemd worden, ook de gewone man kan zich nu verheffen boven de rest door een imago te scheppen en zoveel mogelijk volgers te krijgen". Dat klopt. Maar domme mensen zijn ook beroemd op sociale media, vooral op Facebook en Twitter, volgens de Italiaanse romanschrijver Umberto Eco. Jaren geleden heb ik mijn Facebook-account verwijderd, maar ben er helaas naar teruggekeerd om de communicatieve contacten met vrienden in Jemen. Ik open vaak het raam van Facebook, gewoon om naar de wereld te kijken. Daarnaast doe ik dat om anderen een positieve energie te geven in de oorlogstijd en tijdens de coronacrisis.

In de context van roem herinner ik me Spinoza. Hij gaat op zoek naar een waarachtig goed, dat de geest kan vervullen en volmaakte blijdschap kan geven. Hij wil het geluk niet laten afhangen van oorzaken van buitenaf. Als we ons aan ijdele zaken hechten, zoals aan roem en rijkdom, zullen we de droefheid ondervinden die veroorzaakt wordt door de vergankelijkheid van die dingen. Als we ons aan nobeler zaken hechten, zal ons geluk des te groter en bestendiger blijven. Marilyn Monroe was een wereldwijd icoon. Maar ondanks haar enorme roem faalde ze in haar persoonlijk leven. Haar carrière bracht haar geen psychologische voldoening. Haar dood wekte veel mogelijkheden tot verdenkingen (zelfmoord, een overdosis kalmerende middelen of politieke moord), wat bijdroeg aan het versterken van haar positie als cultureel icoon. (Noot: Het lijkt me trouwens dat je in een spiegelbeeld op haar lijkt. Weerspiegelt je lichaamstaal iets van de fascinatie?).

Ik denk dat we roem in de toekomst volgens verschillende standaarden zullen behandelen. In de Arabische wereld zijn de sterren van nu bijvoorbeeld de zangers van populaire klasse, niet degenen met academische kwalificaties. Ik weet het niet, maar misschien worden de robots de sterren van de toekomst!

Liefde is leven. Maar er zijn veel verontrustende vragen. Liefde betekent één in helemaal en helemaal in één. Er is  een prachtige betekenis van liefde in een mooi Arabisch liedje: “Ik hou van de hele wereld in jouw ogen / Ik hou van de alle mensen in jouw ogen / Ik hou zelfs van de jaloerse en vijandige mensen / Alle mensen zijn lief in mijn ogen / Alle dingen zijn mooi in mijn ogen, wanneer ik de wereld zie terwijl jij met mij bent”.

Weet je dat er meer dan veertien betekenissen van liefde zijn? Dat wil zeggen er zijn meer dan veertien woorden die liefde betekenen. Maar elk woord verschilt van het andere in termen van het niveau van liefde.

Ik heb eens een gezegde van Elfriede Jelinek gelezen: “Liefde kan alleen bestaan tussen gelijken en is daarom onmogelijk tussen man en vrouw, jammer dat ik niet lesbisch ben”. Ze heeft misschien gelijk. Maar het lijkt mij dat liefde ons hervormt, zoals mensen zouden moeten zijn. Liefde is dat de man op het hoogtepunt van zijn vrouwelijkheid staat en dat de vrouw op het hoogtepunt van haar mannelijkheid staat, want vrouwelijkheid en mannelijkheid zijn de hoogste niveaus van identificatie: symmetrische harmonie. Zij maakt deel uit van hem en hij maakt deel uit van haar. Dat is gelijkheid. Beiden zijn het onderwerp, noch superieur, noch inferieur. Er is geen duplicatie: Hij – Zij. Er is nog een andere connotatie van vrouwelijkheid en mannelijkheid die verschilt van die van een vertekende geschiedenis in termen van de relatie tussen beide. Is zo'n idee denkbaar in het digitale tijdperk?

Heb ik goede dagen? Ik heb bijna altijd goede dagen. Ik zeg altijd in het kort: “Ondanks dat ik met droefheid belast ben, zing ik”.  Ik zal je een geheim vertellen: “ Als ik overstuur ben, slaap ik een beetje zonder kalmerend middel.  Misschien een half uur en dan word ik wakker alsof er niets is gebeurd. Is dit een vorm van zwakte of ontsnapping?  Elke zon geeft een nieuwe dag waarin ik droom over het leven. Elke dag die voorbijgaat, zal niet terugkeren. Misschien zal op een dag de zon opkomen en kan ik hem niet zien. Ik probeer op deze manier met mijn dagen om te gaan”.

Ik ben een roman aan het schrijven. Daar heb ik je al eerder over verteld.  Tijdens het Amsterdam Fringe festival in september 2020 heb ik als medeschrijver bijgedragen aan de tekst van de voorstelling "WEG" met Danielle van Vree: https://amsterdamfringefestival.nl/programma/weg/

Ik vind het schrijven met jou motiverend en inspirerend.  Wie weet gaan we ooit samen een tekst schrijven.

 Groet,
Saeed