Ha die Meinmein,

We zijn goed op stoom! Je hebt op heel wat knopjes gedrukt dus ik ga zonder verdere inleiding meteen even wat gedachtenspinsels met je delen.

Over vegan gesproken. Ik heb gisteren voor het eerst in mijn leven compleet vegan gekookt. Een veganistische vriendin kwam met haar man eten en ik wilde nu echt eens een keer voor haar koken, ook al is zij daar zelf behoorlijk relaxt in en eet ze wat de pot schaft. Maar ik wilde dit echt graag voor haar doen. Een eerdere poging was gruwelijk mislukt, en ook nu had ik in eerste instantie een leuk menu bedacht, maar kwam ik er pas heel laat achter dat vis niet echt vegan is... hahaha, echt. Ik heb die dierlijke producten zó in mijn systeem zitten, zo onbewust, dat het echt een uitdaging was om compleet vegan iets lekkers te verzinnen. Maar met wat hulp van een nogal culinair onderlegde vriendin en Ottolenghi heb ik werkelijk iets moois op tafel gezet. Zelf een frambozentaartje met harde bodem en slagroom is vegan gelukt!

En natuurlijk ging het aan tafel over de bio-industrie, en over die uitspraak van de rechter dat een poster waarop feitelijk staat dat met zuivel dierenleed gemoeid is (want kalf wordt van moeder gescheiden bijvoorbeeld) verboden is. Waarom kan een kalf niet bij de moeder blijven? En dat wij niet alle moedermelk stelen van het kalf, maar het met hem delen? Is dat dan geen optie? Ik zou niet zonder kaas en roomboter willen. En ook niet zonder een lekker stuk biefstuk of stoofpotje op z'n tijd. In die zin snap ik je helemaal. Het is een traktatie. Maar zorg er dan wel voor dat de koe een goed leven heeft gehad, en steek niet ondoordacht een hamburger van de McDonalds in je mond. We zijn zo ontzettend doorgeslagen in onze consumptie en productie van voedsel. Maar denk je dat we terug kunnen naar die mate van vleesconsumptie dat het weer echt een traktatie is? Kan de geest weer terug in de fles?

En het ging ook over de vraag of de interrail-vakantie die mijn vrienden deze zomer met hun zoons hadden gedaan, nu echt zoveel milieuvriendelijker is geweest dan wanneer ze een vliegvakantie hadden gedaan. Want treinen = kolen en treinstel half leeg, etc. etc. Ze kwamen er niet uit. Diverse collega's vertelden me afgelopen week dat ze deze vakantie weer als vanouds een stedentripje van een paar dagen of een skivakantie hebben gedaan. Tja, ik vind dat eigenlijk onbegrijpelijk, maar ja, ook hiervoor geldt dat het een enorm genot is om je te kunnen verplaatsen naar andere oorden en je onder te dompelen in een andere cultuur, dat je even een ander leven kan leiden. En het vergt wel een soort calvinistische discipline om dat jezelf te beperken, terwijl iedereen om je heen wel gaat en geniet. Mag je dat wel van jezelf en de ander verwachten?

En daar komt nog iets anders bij; dat coronavirus kan zich zo lekker verspreiden omdat we massaal over de wereld reizen! Net als dat de trekvogels die vogelgriep makkelijk verspreiden. Maar we zouden nog in de middeleeuwen zitten als we niet op ontdekkingsreis waren gegaan, en ja, daarmee allerlei ziektes hebben overgebracht naar inheemse stammen en dieren. Collateral damage? Weegt dat op tegen de voorspoed die het ons brengt? Ik weet het niet. Maar wat ik wel weet is dat een stedentripje of skivakantie weinig van doen heeft met een ontdekkingsreis.

Ik heb met mijn neefje wel eens een gedachte-experiment gedaan. Ik stelde dat iedereen bij de geboorte drie vliegtickets zou krijgen. Dat vond David (tien jaar) wat weinig. Hij onderhandelde tot vijf tickets. Oké. Maar dan wel echt voor iedereen op de hele wereld hè? Dus ook de arme mensen uit de sloppenwijken in India, Zimbabwe of Venezuela, en echt alle Chinezen. Ja, iedereen vijf tickets. Mochten ze ook verkocht worden? Zoals de emissierechten. Nee, zei hij, want het doel was toch om de milieuvervuiling tegen te gaan?! Spijker op z'n kop! Die jongen van tien snapt het. Dus hoezo hebben we verhandelbare emissierechten? Deze gedachte kunnen we natuurlijk ook doortrekken naar voedselproductie en vleesconsumptie.

Hoe ik de toekomst zie? Ik vrees met grote vrezen. De afgelopen decennia is er een enorme welvaart gekomen, maar die is ongelijk verdeeld. En nu we wel een paar stappen terug móeten (alleen al vanwege het klimaat en corona), ontstaat er enorme druk op die ongelijkheid. Dat betekent protesten en opstanden, onrust en als we pech hebben oorlog. En dan zijn er een paar van die gekkies aan de macht, die ik persoonlijk niet vertrouw met al dat wapenarsenaal. Social media gooit voortdurend olie op het vuur en voilà, een levensgevaarlijk cocktail voor vrede, welzijn en natuur. Dus op wereldlijke schaal zie ik het allemaal behoorlijk somber in. Maar als ik dan nadenk over de vraag waar ik zelf sta in 2027, dan is dat allemaal totaal niet in beeld. Dan bedenk ik me dat ik ergens woon op het platteland, dat ik bijna alleen nog maar digitaal thuiswerk, dat ik misschien mijn eigen kippen hou voor eieren en een moestuin onderhoud. Dat zelfvoorzienende, al betwijfel ik of ik daar het talent voor heb. Maar er is geen oproer of armoede in beeld. Best raar toch? Dat ik dat in mijn eigen leven niet kan voorstellen, terwijl ik het in algemene zin wel denkbaar acht.

Een ander aspect waar ik gisteren mee rondliep: vroeger was er een duurzame relatie tussen werkgever en werknemer. Ik zeg niet dat vroeger alles beter was, zeker niet, maar dat idee van die duurzame relatie triggerde iets bij me. Ik woon in een straatje van arbeidershuisjes, ooit gebouwd door een timmerbedrijf voor zijn werknemers. En waarschijnlijk werkten de bewoners daar hun hele carrière. Dat is ook in de afgelopen twintig jaar in rap tempo losgelaten. Werknemers zijn wegwerpmateriaal geworden. Het is over en weer keihard. 'Voor jou tien anderen', afhankelijk van de economie is het voordeel van de een of de ander. Maar samen aan iets werken wat de moeite waard is, iets opbouwen en doorgeven aan een volgende generatie, enige mate van loyaliteit... dat gebeurt toch niet meer? Ik vind dat we ook daarin zijn doorgeslagen. Herken je dat?

Anyway, tijd om de pen weer aan jou over te geven. Ik ga nog wat langer filosoferen over mijn leven in 2027.

Groetjes,
Sanne