De zogenoemde Amsterdamse havermelk-elite

Beste Johanna,

Wat leuk dat wij elkaar gaan schrijven! Mijn naam is Sascha. Ik vind het best een beetje spannend.

Het eerste dat ik van jou las is dat je, naast moeder, ook fuwadeskundige bent. Om eerlijk te zijn heb ik geen idee wat dat is. Wil je er meer over vertellen?

Op basis van de andere woorden die over jou waren aangestipt, begrijp ik onze match wel. Het zal altijd een vraag zijn of er zoiets bestaat als een universum dat een bepaald pad voor je uitstippelt, of dat je het pad volledig zelf in de hand hebt, of dat je simpelweg wordt gestuurd door wat er in de omgeving gebeurt en hoe jouw lichaam en DNA de input van buitenaf verwerkt (dat laatste is wel een heel basale biologische verklaring). Hoe dan ook, iets wat ik in toenemende mate in mijn leven tref is een connectie met de natuur, spiritualiteit en creativiteit. Daar lijk ik ook iets van te proeven in jouw omschrijving. Klopt dat? 

Terwijl ik dit schrijf vraag ik me hardop af of er sprake is van een trend in mijn leven

Dat zou betekenen dat onze match goed past binnen de ‘trend’ in mijn leven. Terwijl ik dit schrijf vraag ik me hardop af of er sprake is van een trend in mijn leven, of van een algemene trend, in ieder geval in de Amsterdamse bubbel waarin ik leef. Hoewel ik dit nooit van mijzelf had verwacht (niet de omgeving waarin ik ben opgegroeid), denk ik zeker dat ik deel uitmaak van de zogenoemde Amsterdamse havermelk-elite, waar regelmatig de spot mee wordt gedreven. Ik beoefen yoga, drink het liefst haver- of kokosmelk, en mijn vriend is ademcoach. Aldus genoeg stereotypes om een havermelkelite-bingo mee te vullen. 

Natuurlijk gaat het daar verder niet om. Misschien dat iedereen die meedoet aan dit project wel past binnen bovengenoemde categorie. Ik ben eigenlijk vooral geïnteresseerd in onze verschillen, omdat ik denk dat ik daar het meest van kan leren. Toch begin ik even met het benoemen van onze overeenkomsten. Ik denk dat wij elkaar kunnen vinden in: feminisme, psychologie, liefde voor schrijven & creativiteit.

Niet lang geleden kwam ik bijna voor het moederschap te staan ....

Iets waarin onze posities van elkaar verschillen en waar ik geïnteresseerd in ben: jij bent moeder, ik ben alleen een dochter. Hoe is het om moeder te zijn? Wil je meer vertellen over je kinderen? Hoe is het om het moederschap te combineren met de baan die je hebt, en met vrouw zijn in het algemeen? Ik ben reuze benieuwd!

Niet lang geleden kwam ik bijna voor het moederschap te staan, doordat ik ongepland zwanger werd. Dat had ik nooit eerder meegemaakt, en ik kende verder niemand met een soortgelijke ervaring. Het kwam allemaal heel onverwachts en op het minst uitnodigende moment in mijn leven. Op basis daarvan hebben mijn vriend en ik besloten om de zwangerschap af te breken, met een behandeling in de abortuskliniek tot gevolg. Het verhaal zelf heeft veel verschillende kanten, met hele diepe en tegenstrijdige emoties.

.... een verandering in mijn borsten, in mijn energielevel, in mijn eetlust

Waar ik mij in deze brief op richt is de zeven weken zwangerschap die ik heb ervaren. Ik vond het zo bijzonder om zwanger te zijn. Alle veranderingen die ik in mijn lichaam ervaarde, een verandering in mijn borsten, in mijn energielevel, in mijn eetlust. Ik vond het zó mooi om te ervaren en kreeg het er heel warm van. Ik ben eigenlijk heel dankbaar dat ik heel kort, heel eventjes zo dichtbij het moederschap heb gestaan. Al gun ik de ervaringen rond de abortusbehandeling verder niemand toe. Dat was heel ingrijpend, verdrietig en pijnlijk.

Hoe dan ook, ik ben heel benieuwd naar wie jij bent. Naar alles wat je doet, wat je drijft en hoe je alle ballen naast elkaar omhoog houdt. En natuurlijk wat jij hoopt te vinden in het schrijven aan mij.

Als ik voor mijzelf spreek dan hoop ik vooral mijzelf te kunnen zijn, in een schrijvende vorm. Door alles te kunnen vragen, mogen vertellen, door – geleid door anonimiteit – geen geheimen te hoeven bewaren. Als een gedeeld dagboek.

Voel je vrij, uitgenodigd om vooral jezelf te zijn en ongefilterd te vertellen, delen, vragen

Misschien is dat te veel gevraagd, voel je vrij om grenzen aan te geven. En voel je vrij, uitgenodigd om ook vooral jezelf te zijn en ongefilterd te vertellen, delen, vragen wat er in je opkomt. Al zal je daar ongetwijfeld ook eigen ideeën bij hebben, door mee te doen aan dit project.

Lieve groet,

Sascha

Ik begin even opnieuw

Hi Ellen,

Het is grappig hoe ik iedere keer geneigd ben met ‘Lieve’ te beginnen. En dat dan niet doe. Maar daar is natuurlijk niks mis mee. Dus ik begin even opnieuw.

Lieve Ellen,

Jij hebt er dus nogal een week opzitten… Hoe gaat het herstel van de operatie? Het is gek hoe stil de wereld lijkt te staan, maar alles ook gewoon doordendert. Dat vind ik eigenlijk niet veranderd met voorheen, al bewoog ik toen zelf meer mee. Het is mij wel duidelijker geworden waar ik op kleine schaal al blij van word. Met mijn huisgenoot liep ik door de stad. Het was stil, de zon scheen en het water kabbelde door de grachten… Het is net de setting van een film. Hier blijf ik dus inderdaad nog wel even! Wat valt jou op in/aan Den Bosch?

Naast het eindeloos slenteren door de straten van Amsterdam haal ik mijn geluk tegenwoordig op aan kaarsen. Tja, toch dat lichtpuntje aan de horizon? Of gewoon om gezelligheid te creëren. En warmte! Het is ook een manier om creatief bezig te zijn. Door de kaarsen in heet water te leggen, heb ik allerlei nieuwe creaties gemaakt. Dat is nu een trend, maar waarschijnlijk bestond het al? Met Pages kun je ook foto’s meesturen, toch? Nou, hierbij!

Als iets maar lang genoeg ‘gewoon’ blijft, wordt het vanzelf bijzonder

Om aan kaarsen te komen, had ik een ‘winkelafspraak’ gemaakt. Maar ik moet bekennen - buiten het feit dat dit weer een fantastische stap in de goede richting is (!) - dat ik het niet relaxt vind om op tijd te shoppen. Heb jij dat al ervaren? Ook zou ik niet weten wat ik zonder muziek moet… Het blijft bijzonder dat iemand die je niet kent, precies kan omschrijven hoe jij je voelt. En een bepaalde energie geeft. Wat heb jij met muziek?

Wat een grappig verhaal over jouw naam! Kon dat toen zomaar? En andersom ben ik weer gek op namen als Ans en Bep. Toen ik het laatst met mijn collega’s over de verkiezingen had, zei ik dat ik het belangrijk vind dat er straks - als ik volwassen ben - een goede woningmarkt en pensioen is. Daarop kreeg ik de reactie: Maar jij bent toch allang volwassen? Jij hebt een oude ziel… Dat heb ik maar als een compliment ontvangen. Maar waar ik op doel, namen zoals in ‘jouw’ tijd vind ik karaktervol. Er wordt tegenwoordig zoveel geknutseld. Maar als iets maar lang genoeg ‘gewoon’ blijft, wordt het vanzelf bijzonder (een slogan van verzekeringsmaatschappij Klaverblad die ik erg kan waarderen, en mijn vader werkt in de reclame… dus ik zal ergens ook beïnvloed zijn, haha). Daar komt mijn ‘feministische’ deel misschien ook wel om de hoek kijken.

Toen mijn hoofdredacteur vorig seizoen vroeg op welke thema’s ik mij wilde richten, kwam daar met kop en schouder bovenuit: vrouwen en emancipatie

Het stukje ‘opkomen voor gelijke rechten’ zat er denk ik al vroeg in; we kunnen ons thuis openlijk boos maken over alles wat niet eerlijk is. Maar ik denk dat ik er pas de laatste jaren bewust mee bezig ben. Toen mijn hoofdredacteur vorig seizoen vroeg op welke thema’s ik mij wilde richten, kwam daar met kop en schouder bovenuit: vrouwen en emancipatie. Door de geschiedenis in te duiken (wat ik op de middelbare school al graag deed) ben ik steeds meer te weten gekomen over waar ‘we’ vandaan komen en hoe veel werk er nog aan de winkel is. Daar wil ik mij graag voor inzetten, al vind ik het soms lastig om een manier te vinden die bij mij past. Bij Koffietijd probeer ik die onderwerpen dus wel op de kaart te zetten. Ben jij iemand die zich daar mee bezighield/houdt en druk om kan maken?

Het is mooi om te lezen hoe corona voor jou een soort vriendin is geworden, in plaats van dat je met haar de strijd aangaat. Daar kan ik nog wat van leren. Komt dat misschien door jouw studie psychologie? Wat heb je daar uiteindelijk mee gedaan?

Het omarmen is denk ik wel een goede metafoor voor de toekomst. Het moet anders en dit virus heeft ons daarop gewezen. Maar hoe erg we ook naar het ‘normaal’ verlangen dat we gewend waren, moeten we ons misschien meer focussen op hoe het nieuwe tijdperk eruit gaat zien. Dat vind ik spannend. Maar zoals ik dat van Nederlanders gewend ben, zetten we overal onze schouders onder.

Er is nog zoveel wat ik in deze brief had willen vertellen en vragen, maar wat komt dat komt…

Liefs,

Merel

'Lieve' Merel

Hallo lieve Merel,

Jouw overwegingen bij de aanhef ‘lieve’: het roept een en ander bij me op. Een heel oude reflex in me vindt ‘lieve’ veel te intiem, en dat heb ik van thuis meegekregen. Tot op heden noemen mijn broers en zussen en ik elkaar niet ‘lief’. Mijn dochters en kleinkinderen en ik des te meer! De hartjes vliegen ons om de oren. 😊

Ondanks de flowerpowertijd die ik uitbundig heb meegemaakt, de anti-autoritaire beweging en later ook de intimiteit van de vrouwenbeweging, is de oude reflex van ‘afstand bewaren’ niet voor honderd procent gedoofd. Ik heb je ook al ‘lief’ genoemd niet? En met ‘veel liefs’ afscheid van je genomen. Dat ging ongeveer zoals bij jou: ik moest er even over nadenken. Heel raar inderdaad. Want je lijkt me oprecht een bijzonder lief mens! Zoals je belangstellend vraagt naar mijn oog. Het genezingsproces vordert, al voel ik mijn geopereerde oog nog zitten. Ik probeer te geloven dat het het elke dag wat minder hinderlijk is…

We lopen met zijn allen een beetje zinloos hunkerend langs dichte winkeldeuren met steeds meer en steeds weer andere A4-tjes erop geplakt

Jouw dwalen door mooi Amsterdam, alsof je in een filmsetting verkeert, zeg je treffend. (Heb je ambities in die richting misschien? Films maken, documentaires?). Ja het moet onwerkelijk zijn, maar wel heel heerlijk toch? Je kunt daar, zeker als nieuwkomer, voorlopig wel vooruit lijkt me.

Nee, dan is Den Bosch toch maar behelpen. Ik vind het daar al met al een droevige toestand: we lopen met zijn allen een beetje zinloos hunkerend langs dichte winkeldeuren met steeds meer en steeds weer andere A4-tjes erop geplakt: click en collect, maak een winkelafspraak, houdt anderhalve meter afstand, mondkapje verplicht. En zoals ik geloof ik al schreef: die onheilspellende lege panden, het worden er steeds meer. Nee, meestal wandel ik de andere kant op, naar de IJzeren Vrouw, het park van mijn jeugd, of naar het Bossche Broek, een natuurgebied dat aan de andere kant tegen het centrum aan ligt. Dan moet ik even langs de Sint Jan lopen, voorwaar geen straf. Zowel kerk als plein bij de kerk, de Parade, zijn me dierbaar. Hoewel die arme Sint Jan weer eens flink in de steigers staat.
 
Hé, je hebt een nieuwe hobby, creatief met kaarsen, wat leuk! Bij de pakken neerzitten, nee, dat doen we niet hè?
Ik zie het voor me hoe je in de winkel rusteloos rondloopt, van de weeromstuit besluiteloos? Of verzin ik dat erbij? Nee, ik heb nog geen winkelafspraak gemaakt maar heb wel enigszins de smaak van online kopen te pakken gekregen. Het heeft voor mij wel iets dat impulsaankopen worden ontmoedigd.

De stroom aan streamingsdiensten en de vloedgolf van podcasts. En vanwege corona geeft mijn bibliotheekpas ook toegang tot luisterboeken. Tja Merel, ik leef in een speeltuin…

Jij noemt het afspraakwinkelen een stap in de goed richting. Tja, mooi en zorgvuldig bedacht, dat zeker. Daar geniet ik wel van: de creativiteit die allerwege loskomt. Wat vooral aan mij besteed is, zijn de initiatieven van radio en tv. Zoals bij het zondagochtendconcert op radio 4 bijvoorbeeld: een deel van een orkest treedt op in het Concertgebouw en na afloop applaudisseren de musici voor elkaar… Het ontroert me. En ik meen te zien dat er steeds meer prachtige videoregistraties van optredens verschijnen op tv.

Ik heb enorm genoten van On Stage van afgelopen vrijdag op Nederland 2. Het was een programma rond Danny Vera. Er klonken veel zeventigerjaren klanken: rock en gospels en country. Ik ben een muzikale analfabeet al weet ik wel wat ik mooi vind. Oude pop, jazz en klassieke muziek, zou je kunnen zeggen. Inmiddels heb ik begrepen dat muziek veel voor jou betekent. Waar houd jij van, en belemmert corona jou op dit terrein? En dan de stroom aan streamingsdiensten. En de vloedgolf van podcasts. En vanwege corona geeft mijn bibliotheekpas ook toegang tot luisterboeken. Tja Merel, ik leef in een speeltuin…

Wat jouw ‘feministische deel’ betreft: je inzichten zijn nog niet uitgekristalliseerd, zie ik dat goed? Je hebt wel iets met ‘vrouwenrechten’ en met opkomen voor rechtvaardigheid, maar wat precies… Ik als doorgewinterde feminist beschouw het als hoopvol dat op de vraag van je hoofdredacteur op welke thema’s je je wilde richten ‘vrouwen en emancipatie’ glansrijk wonnen.

Misschien moeten we eens overwegen een permanente avondklok voor mannen in te stellen…

Er is veel ten goede veranderd voor vrouwen, vind ik, maar er ligt nog een berg werk te wachten… En ja, jij staat voor de opgave uit te vinden hoe je ermee om wilt en kunt gaan. Ik ben momenteel niet (meer) nadrukkelijk actief op het gebied van vrouwenemancipatie maar ik kan me nog steeds enorm opwinden als ikzelf of welke vrouw dan ook onheus bejegend wordt. Of als er weer een toestand aan het licht komt, in de katholieke kerk bijvoorbeeld of zoals nu bij de ontvoering en moord op de Engelse jonge vrouw. Misschien moeten we eens overwegen een permanente avondklok voor mannen in te stellen… Iets voor jou om voor te ijveren? 😊

Lieve Merel, dit was het weer voor nu. Ik vind het steeds leuker met je te corresponderen. Een oude ziel, ja dat moet wel, je komt inderdaad wijs en harmonisch op me over.

En o ja, ik wilde je nog vragen: wat heb jij met doelen? Oftewel: wat zijn jouw doelen?

Liefs,

Ellen

Toekomst en verleden

Ha Merel-lief,

Wat leuk, jouw vader is dus van de generatie van mijn dochters, nou ja, ietsje ouder. Hij 62, mijn oudste 53.
Zij is geboren in Nijmegen, indertijd in Nederland, na Amsterdam, de actiefste haard van de anti-autoritaire beweging. Ik heette nadrukkelijk Ellen voor mijn kinderen maar tegenwoordig noemen ze me mama, mammie zelfs bij vlagen (als ik lief ben 😉). Een van de dingen die ik heb moeten leren: een ouder is een ouder en een kind is (en blijft) een kind. Jouw vader had dat kennelijk al heel wat jonger door. 😉

En tja, gaan we de intimiteit die we, zoals jij aangeeft, de laatste decennia verworven hebben nu verliezen door corona? Ik had het er toevallig gisteren over met mijn dochter. Zij: als jij ingeënt bent, kom ik je eens flink knuffelen. Waarop ik mezelf erop ‘betrapte’ dat ik het eigenlijk wel comfortabel vind dat ‘iedereen’ van me afblijft. Toch nog altijd mijn ‘natuurlijke’ habitat?

Ik brak open, ik brak los en dat is zonder enige twijfel heilzaam geweest

En jij hoopt op een flowerpowertijd 2.0 na de coronacrisis. Je maakt me zo blij, Merel, door me te vragen hoe ik indertijd de flowerpower heb ervaren. Tegelijk: breek me de bek niet open, hemeltje wat een tijd was dat!
Toen: ik brak open, ik brak los en dat is zonder enige twijfel heilzaam geweest. En ik bewaar er dierbare herinneringen aan. Herinneringen van pret, uitgelatenheid, dansen en eropuit trekken. Maar ook: ik heb grenzen overschreden, mijn eigen intieme grenzen bedoel ik. De flowerpowertijd viel zo’n beetje samen met de ‘seksuele revolutie’, die voor vrouwen toch vooral betekende dat ze niet zo flauw moesten doen. Alles moest kunnen, zoiets.

Feminisme 2.0 moest nog komen. Toen pas ben ik begonnen mezelf te leren kennen. Zal er after corona ook zo’n tijd van euforie losbreken komen? Ik ben zo benieuwd wat jij je erbij voorstelt, hoe ziet dat er uit in jouw verbeelding? Wat ga je vooral doen?

Wat? Ben jij zaterdag naar een voorstelling van het Nederlands Danstheater geweest? O nee, nu zie ik het pas: online. Ik werd even heel jaloers, en zo zie je, ook ik verlang naar after corona. Niet zozeer om uit de band te springen, maar wel om bijvoorbeeld het Scapinoballet weer eens live te zien, of de Matthäus-passion te zien opvoeren in een koude kerk, door een tentoonstelling te kunnen snellen. Tripjes maken met de trein, fietstochtjes maken naar een lunchcafé… Opmerkelijk dat dit momenteel dreams zijn geworden.

De vrouwenbeweging had ik voor geen goud willen missen!

Ik realiseer me dat ik weinig last heb van corona omdat ik zonder veel moeite de knop heb kunnen omzetten en mezelf gestort heb op binnenshuis en online. Hoe woon jij eigenlijk Merel? Je schrijft: "...hoewel de leefruimte kleiner is. Dat laatste knaagt mentaal wel aan mij, dat ik in dezelfde ruimte leef, slaap, werk, sport." Hoe uit zich dat mentale knagen bij jou?

De vrouwenbeweging had ik voor geen goud willen missen! Ik kwam ermee in aanraking toen ik lid werd van een ‘vrouwenpraatgroep’. Allereerst heb ik toen ontdekt waarom ik het altijd al moeilijk vond een vrouw te zijn. Er waren al heel wat momenten geweest dat ik geprobeerd had me te onttrekken aan de traditionele vrouwenrol, met halfslachtige resultaten. Zo mocht ik niet naar het gymnasium, maar de MMS was ‘goed genoeg’ voor een meisje, ik heb niet doorgezet. Ik zwoor jarenlang ‘niet te trouwen’ omdat de huisvrouwenrol me afkeer inboezemde. Toch ben ik een huwelijk ingerold, omdat ik zwanger werd van mijn vriendje en we waren beiden nog traditioneel genoeg, katholiek opgevoed, om noch abortus te overwegen, noch bij onze ouders met de zwangerschap voor de dag te komen. We zijn toen overhaast getrouwd om de schijn van ‘normaal’ overeind te houden.

In het verlengde van de praatgroepen heb ik me aangesloten bij de Fortbeweging. Fort is de 'Feministische oefengroep radicale therapie' en vervolgens heb ik als therapeut gewerkt in een vrouwentherapiecentrum. Ik heb het nu over de jaren’80 en ’90 van de vorige eeuw. Samen met geestverwanten/lotgenoten heb ik me jarenlang ingezet voor vrouwen die klem zaten in de vrouwenrol en die zich daarvan wilden bevrijden.
Nu ik dat zo opschrijf realiseer ik me dat ik me met name heb beziggehouden met de ‘psychologische bevrijding van de vrouw’. De beweging was veel breder uiteraard maar voor de maatschappelijke vraagstukken van bijvoorbeeld ‘baas in eigen buik’, gelijke betaling voor gelijk werk, gelijke kansen in het onderwijs enzovoort, heb ik me niet actief ingezet.

Ik word blij van elke vrouw met een gezond gevoel van eigenwaarde die op mijn pad komt

Je vraagt wat ik vind van de houding van de huidige generatie vrouwen ten aanzien van 'de positie van de vrouw’.
Er is ontegenzeggelijk veel veranderd. Ik word blij van elke vrouw met een gezond gevoel van eigenwaarde die op mijn pad komt of die ik voorbij zie komen. En dat gebeurt momenteel veelvuldig. Toch, we zijn er nog lang niet. De Nederlandse wet lijkt me inmiddels ontdaan van seksisme. Maar… de praktijk toont nog veel ongelijkheid.

We hadden het al eerder over het seksisme op straat en daar kunnen we, helaas, een lange rij aan toevoegen, zeker wereldwijd maar ook hier in Nederland. Hoorde/las jij een dezer dagen ook dat een aanzienlijk percentage van de Nederlandse vrouwen niet financieel onafhankelijk is? Er moet een club mensen zijn die zich hier druk om maakt, anders waren deze cijfers niet boven water gekomen. Maar waar zijn ze? Is er ergens een vrouwenlobby? Of lijkt de vrouwenkwestie nog steeds een beetje elitair, een beetje ridicuul zelfs?

Je vertelt over jouw verhouding tot ‘het stellen van doelen’ en ik probeer te begrijpen wat je bedoelt. Mag ik je vragen daar eens wat meer over te vertellen? Bijvoorbeeld: op wat voor doelen doel je? Kun je misschien voorbeelden geven? Of begrijp ik je toch en kan ik er gewoon niets mee?

Jouw belangrijkste perspectief is de toekomst, het mijne het verleden

In mijn leven tot nu toe is weinig tevoren gepland. Ik dein op de krachten van ‘de wereld’ en mijn eigen mogelijkheden en behoeften. Achteraf kan ik er wel een lijn in zien, maar ik vermoed dat ik daarmee ‘slechts’ voldoe aan mijn behoefte betekenis te geven aan mijn leven en aan de wereld. Mijn huidige project: schrijven over mijn Portugese jaren, is daar een goed voorbeeld van. Ik herinner, orden, en herleef die mooie tijd en ‘zie’ waar het goed voor was. Sluit dit aan bij jouw thema ‘doelen stellen’? Hier stuit ik denk ik op een enorm verschil tussen ons beiden, een interessant verschil bovendien. Jouw belangrijkste perspectief is de toekomst, het mijne het verleden. Maar beiden leven we gelukkig in het heden waarin we elkaar kunnen ontmoeten. En laten we daarmee doorgaan, ik vind het geweldig!

Liefs, Ellen